అనుశీలన్ సమితి

Contributors to Wikimedia projects

Article Images

అనుశీలన్ సమితి 20వ శతాబ్దం మొదట్లో బెంగాల్లో స్థాపించిన ఒక భారతీయ సంస్థ. భారతదేశంలో ఆంగ్లేయుల పరిపాలనను అంతమొందించడానికి ఈ సంస్థ విప్లవ మార్గాన్ని అనుసరించడానికి నిర్ణయించుకుంది. 1902 లో బెంగాల్లో వ్యాయామ శాలల్లో కసరత్తులు చేసే పలువురు యువకుల బృందాలు కలిసి అనుశీలన్ సమితి అనే పేరుతో సంస్థగా ఏర్పడ్డాయి. ఇందులో ప్రధానంగా రెండు విభాగాలు ఉండేవి. ఢాకా అనుశీలన్ సమితి అనే విభాగానికి తూర్పు బెంగాల్ (ప్రస్తుతం బంగ్లాదేశ్) లోని ఢాకా కేంద్రమైతే, జుగాంతర్ గ్రూపు అనే విభాగానికి కలకత్తా కేంద్రంగా ఉండేది.

స్థాపించినప్పటి నుంచి 1930 లో సంస్థ మూత పడేదాకా బాంబు పేలుళ్ళు, హత్యలు, రాజకీయ హింస మొదలైన చర్యలతో బ్రిటిష్ పరిపాలనను ఎదిరుస్తూ ఉండేది. ఇది ఉనికిలో ఉన్నంతకాలం కేవలం భారతదేశంలోని ఇతర విప్లవ సంస్థలే కాక ఇతర దేశాల్లోని సంస్థలతో కూడా సంబంధాలు నెరుపుతూ ఉండేది.

19 వ శతాబ్దంలో అభివృద్ధి చెందిన మధ్యతరగతి వర్గం భారతదేశంలో జాతీయవాదం పెంపొందడానికి కారణమైంది.^[1] 1885లో ఎ. ఓ. హ్యూం భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌ను స్థాపించడంతో రాజకీయ సరళీకరణ, స్వయంప్రతిపత్తి, సామాజిక సంస్కరణల కోసం ఇది ఒక ప్రధాన వేదిక అయింది. బెంగాల్, పంజాబ్ లలో జాతీయోద్యమం తీవ్రంగా, హింసాత్మకంగా మారింది.ఇంకా మహారాష్ట్ర, మద్రాసు, దక్షిణాదిలోని ఇతర ప్రాంతాలలో కూడా ఉద్యమాలు కనిపించాయి. మహారాష్ట్రలో ముఖ్యంగా ముంబై (గతంలో బొంబాయి), పూనా విప్లవాత్మక ఉద్యమాలకు ఆలవాలమయ్యాయి. ఈ ఉద్యమానికి బాలగంగాధర తిలక్ సైద్ధాంతికంగా మద్దతు ఇచ్చాడు.

↑ Mitra 2006, p. 63

Asiatic Society of Bangladesh (2003), Banglapedia, the national encyclopedia of Bangladesh, Asiatic Society of Bangladesh, Dhaka.
Bandyopadhyaya, Sekhar (2004), From Plassey to Partition: A History of modern India, Orient Longman, ISBN 978-81-250-2596-2.
Bates, Crispin (2007), Subalterns and Raj: South Asia since 1600, Routledge, ISBN 978-0-415-21483-4.
Chakrabarti, Panchanan (1995), Revolt.
Chowdhry, Prem (2000), Colonial India and the Making of Empire Cinema: Image, Ideology and Identity, Manchester University Press, ISBN 978-0-7190-5792-2.
Desai, A. R. (2005), Social Background of Indian Nationalism, Mumbai: Popular Prakashan, ISBN 978-8171546671.
Ganguli, Pratul Chandra (1976), Biplabi'r jibandarshan.
Guha, Arun Chandra, Aurobindo and Jugantar.
Heehs, Peter (1993), The Bomb in Bengal: The Rise of Revolutionary Terrorism in India, 1900–1910, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-563350-4.
Heehs, Peter (July 1994), "Foreign Influences on Bengali Revolutionary Terrorism 1902-1908", Modern Asian Studies, 28 (3): 533–536, doi:10.1017/s0026749x00011859, ISSN 0026-749X.
Heehs, Peter (1992), History of Bangladesh 1704-1971 (Vol I), Dhaka: Asiatic Society of Bangladesh, ISBN 978-9845123372.
Heehs, Peter (2008), The Lives of Sri Aurobindo, New York: Columbia University Press, ISBN 978-0-231-14098-0.
Heehs, Peter (2010), "Revolutionary Terrorism in British Bengal", in Boehmer, Elleke; Morton, Stephen (eds.), Terror and the Postcolonial, Malden, MA: Wiley-Blackwell, ISBN 978-1-4051-9154-8.
Horniman, B. G. (1984), British Administration & The Amritsar Massacre, Delhi: Mittal Publications, OCLC 12553945.
Jaffrelot, Christophe (1996), The Hindu Nationalist Movement in India, Columbia University Press, ISBN 0-231-10334-4.
Morton, Stephen (2013), States of Emergency: Colonialism, Literature and Law, Liverpool University Press, ISBN 978-1-84631-849-8.
Mukherjee, Jadugopal (1982), Biplabi jibaner smriti (2nd ed.).
Mitra, Subrata K. (2006), The Puzzle of India's Governance: Culture, Context and Comparative Theory, New York: Routledge, ISBN 978-0-415-34861-4.
Popplewell, Richard James (1995), Intelligence and Imperial Defence: British Intelligence and the Defence of the Indian Empire, 1904-1924, London: Frank Cass, ISBN 978-0-7146-4580-3.
Ray, Rajat Kanta (1988), "Moderates, Extremists, and Revolutionaries: Bengal, 1900-1908", in Sisson, Richard; Wolpert, Stanley (eds.), Congress and Indian Nationalism, University of California Press, ISBN 978-0-520-06041-8.
Riddick, John F. (2006), The History of British India: A Chronology, Greenwood Publishing Group, ISBN 978-0-313-32280-8.
Roy, Samaren (1997), M. N. Roy: A Political Biography, Orient Longman, ISBN 81-250-0299-5.
Roy, Shantimoy (2006), "India Freedom Struggle and Muslims", in Engineer, Asghar Ali (ed.), They Too Fought for India's Freedom: The Role of Minorities, Sources of History, vol. III, Hope India Publications, p. 105, ISBN 9788178710914.
Samanta, A. K. (1995), Terrorism in Bengal, Vol. II, Government of West Bengal.
Sanyal, Shukla (2014), Revolutionary Pamphlets, Propaganda and Political Culture in Colonial Bengal, Delhi: Cambridge University Press, ISBN 978-1-107-06546-8.
Sarkar, Sumit (2014) [First published 1983], Modern India 1886-1947, Pearson Education, ISBN 978-93-325-4085-9.
Sen, Sailendra Nath (2010), An Advanced History of Modern India, Macmillan, ISBN 978-0230-32885-3.
^{[full citation needed]}.
Majumdar, Purnima (2005), Sri Aurobindo, Diamond Pocket Books (P) Ltd, ISBN 978-8128801945.
Radhan, O.P. (2002), Encyclopaedia of Political Parties, New Delhi: Anmol Publications PVT. LTD, ISBN 9788174888655.