Casus proqram


Vikimedia layihələrinə töhfə verənlər

Article Images

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun

Sətir 3: Sətir 3:


Casus proqram tez-tez [[reklam]]la əlaqələndirilir və [[Reklamın tənqidi|qeyd olunan problemlərin]] bir çoxunu əhatə edir. Bu davranışlar geniş yayıldığı üçün və zərərli olmayan istifadələri ola bildiyindən, casus proqram təminatının dəqiq açıqlamasını yazmaq çətin işdir.<ref name="FTC-REPORT-2005">{{cite report |title=Monitoring Software on Your PC: Spyware, Adware, and Other Software |date=March 2005 |url=http://www.ftc.gov/os/2005/03/050307spywarerpt.pdf |url-status=deviated |archive-url=https://web.archive.org/web/20101226203055/http://www.ftc.gov/os/2005/03/050307spywarerpt.pdf |archive-date=December 26, 2010}}</ref>

Casus proqram tez-tez [[reklam]]la əlaqələndirilir və [[Reklamın tənqidi|qeyd olunan problemlərin]] bir çoxunu əhatə edir. Bu davranışlar geniş yayıldığı üçün və zərərli olmayan istifadələri ola bildiyindən, casus proqram təminatının dəqiq açıqlamasını yazmaq çətin işdir.<ref name="FTC-REPORT-2005">{{cite report |title=Monitoring Software on Your PC: Spyware, Adware, and Other Software |date=March 2005 |url=http://www.ftc.gov/os/2005/03/050307spywarerpt.pdf |url-status=deviated |archive-url=https://web.archive.org/web/20101226203055/http://www.ftc.gov/os/2005/03/050307spywarerpt.pdf |archive-date=December 26, 2010}}</ref>

== Tarixi ==

Casus proqram termininin ilk qeydə alınmış istifadəsi 16 oktyabr 1995-ci ildə [[Usenet]]-də [[Microsoft]]-un [[biznes modeli]]ni ələ salan postda olub.<ref name="coinage">Vossen, Roland (attributed); October 21, 1995; [http://groups.google.com/group/rec..programmer/browse_thread/thread/86a426b0147496d8/3b5d1936eb4d0f33?lnk=st&q=&rnum=8#3b5d1936eb4d0f33 Win 95 Source code in c!!] posted to rec..programmer; retrieved from groups.google.com November 28, 2006. {{dead link|date=June 2016|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}</ref> Spyware əvvəlcə casusluq məqsədləri üçün nəzərdə tutulmuş proqram təminatını nəzərdə tuturdu. 2000-ci ilin əvvəlində [[Zone Labs]]-ın təsisçisi Qreqor Freund [[ZoneAlarm|ZoneAlarm Personal Firewall]] üçün yayımlanmış [[press-reliz]]də bu termindən istifadə etdi.<ref name="wienbar">Wienbar, Sharon. "[http://news.cnet.com/2010-1032-5307831.html The Spyware Inferno] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110510085748/http://news.cnet.com/2010-1032-5307831.html |date=May 10, 2011 }}". ''News.com''. August 13, 2004.</ref> Daha sonra 2000-ci ildə ZoneAlarm-dan istifadə edən valideyn [[Mattel]] oyuncaq şirkəti tərəfindən uşaqlara satılan [[Reader Rabbit]] adlı təhsil proqramının gizli şəkildə Mattel-ə məlumat göndərdiyi faktı barədə xəbərdar edildi.<ref name="Hawkins">Hawkins, Dana; "[https://www.usnews.com/usnews/culture/articles/000703/archive_015408.htm Privacy Worries Arise Over Spyware in Kids' Software]". ''U.S. News & World Report''. June 25, 2000 {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20131103060440/http://www.usnews.com/usnews/culture/articles/000703/archive_015408.htm |date=November 3, 2013 }}</ref> O vaxtdan bəri "casus proqram" indiki mənasını almağa başladı.

[[AOL]] və Milli Kiber-Təhlükəsizlik Alyansının 2005-ci ildə apardığı araşdırmaya görə, sorğuda iştirak edən istifadəçilərin 61 faizinin kompüterləri bir növ casus proqram təminatına yoluxub. Sorğuda iştirak edən və casus proqram olan istifadəçilərin 92 faizi bu proqram təminatının mövcudluğundan xəbərsiz olduqlarını, 91 faizi isə bu proqram təminatının quraşdırılmasına icazə vermədiyini bildirib.<ref name="aolstudy">"[http://www.staysafeonline.info/pdf/safety_study_2005.pdf AOL/NCSA Online Safety Study] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051213090601/http://www.staysafeonline.info/pdf/safety_study_2005.pdf |date=December 13, 2005 }}". ''America Online'' & ''The National Cyber Security Alliance''. 2005.</ref>


== İstinadlar ==

== İstinadlar ==

07:07, 14 noyabr 2023 tarixinə olan versiya

İnformasiya təhlükəsizliyi
vectorial version
vectorial version
Əlaqədar təhlükəsizlik kateqoriyaları
Təhdidlər
Müdafiələr

Casus proqram (ing. spying software) — bir şəxs və ya təşkilat haqqında məlumat toplamaq və onun məxfiliyini pozmaqla, cihazının təhlükəsizliyini təhlükə altına almaqla və ya digər vasitələrlə istifadəçiyə zərər verəcək şəkildə başqa quruma göndərmək məqsədi daşıyan zərərli davranışa malik proqram təminatı. Bu davranış zərərli proqrama və qanuni proqram təminatında mövcud ola bilər. Veb-saytlar veb izləmə kimi casus proqram davranışları ilə məşğul ola bilər. Aparat təminatı da bundan təsirlənə bilər.[1]

Casus proqram tez-tez reklamla əlaqələndirilir və qeyd olunan problemlərin bir çoxunu əhatə edir. Bu davranışlar geniş yayıldığı üçün və zərərli olmayan istifadələri ola bildiyindən, casus proqram təminatının dəqiq açıqlamasını yazmaq çətin işdir.[2]

Tarixi

Casus proqram termininin ilk qeydə alınmış istifadəsi 16 oktyabr 1995-ci ildə Usenet-də Microsoft-un biznes modelini ələ salan postda olub.[3] Spyware əvvəlcə casusluq məqsədləri üçün nəzərdə tutulmuş proqram təminatını nəzərdə tuturdu. 2000-ci ilin əvvəlində Zone Labs-ın təsisçisi Qreqor Freund ZoneAlarm Personal Firewall üçün yayımlanmış press-relizdə bu termindən istifadə etdi.[4] Daha sonra 2000-ci ildə ZoneAlarm-dan istifadə edən valideyn Mattel oyuncaq şirkəti tərəfindən uşaqlara satılan Reader Rabbit adlı təhsil proqramının gizli şəkildə Mattel-ə məlumat göndərdiyi faktı barədə xəbərdar edildi.[5] O vaxtdan bəri "casus proqram" indiki mənasını almağa başladı.

AOL və Milli Kiber-Təhlükəsizlik Alyansının 2005-ci ildə apardığı araşdırmaya görə, sorğuda iştirak edən istifadəçilərin 61 faizinin kompüterləri bir növ casus proqram təminatına yoluxub. Sorğuda iştirak edən və casus proqram olan istifadəçilərin 92 faizi bu proqram təminatının mövcudluğundan xəbərsiz olduqlarını, 91 faizi isə bu proqram təminatının quraşdırılmasına icazə vermədiyini bildirib.[6]

İstinadlar

  1. ↑ "Amazon Workers Are Listening to What You Tell Alexa". Bloomberg.com. April 10, 2019. August 29, 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 August 2020.
  2. ↑ Monitoring Software on Your PC: Spyware, Adware, and Other Software (PDF) (Hesabat). March 2005. December 26, 2010 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
  3. ↑ Vossen, Roland (attributed); October 21, 1995; Win 95 Source code in c!! posted to rec..programmer; retrieved from groups.google.com November 28, 2006. [ölü keçid]
  4. ↑ Wienbar, Sharon. "The Spyware Inferno Arxivləşdirilib may 10, 2011, at the Wayback Machine". News.com. August 13, 2004.
  5. ↑ Hawkins, Dana; "Privacy Worries Arise Over Spyware in Kids' Software". U.S. News & World Report. June 25, 2000 Arxivləşdirilib noyabr 3, 2013, at the Wayback Machine
  6. ↑ "AOL/NCSA Online Safety Study Arxivləşdirilib dekabr 13, 2005, at the Wayback Machine". America Online & The National Cyber Security Alliance. 2005.

Əlavə ədəbiyyat

  • Roberts, Paul F. (May 26, 2005). "Spyware-Removal Program Tagged as a Trap". eWeek. Retrieved September 4, 2008.
  • Howes, Eric L. "The Spyware Warrior List of Rogue/Suspect Anti-Spyware Products & Web Sites". Retrieved July 10, 2005.
  • Elinor Mills (April 27, 2010). "Google: Fake antivirus is 15 percent of all malware". CNET. Retrieved 2011–11–05.
  • McMillan, Robert. Antispyware Company Sued Under Spyware Law. PC World, January 26, 2006.

Xarici keçidlər