Article Images
အေဉ်းသဲစ်
အေဉ်းသဲစ် (မန်း: အင်းဆက်) (အိန်းကလေတ်: Insect) အိဉ်းသဲတ် သေ့ꩻထာꩻသားပေႏ ကရိုꩻနောဝ်ꩻ တခြေ့၊ ဖေ့ထူꩻ၊ တမူတဝတ်ꩻ စတဲင် ငင်းဆွတ်ꩻတပါတောဝ်း သေ့ꩻဖုံႏဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ အေဉ်းသဲစ်ဖုံႏယို ခွိုင်ႏကားတိရိစ္ဆာန်ႏအုပ်စုအကို မျိုꩻကွဲꩻထွာအအာသွတ်ꩻတဲင် မျိုꩻကွဲပေႏ(မျိုးစိတ်)ပေါင်ꩻ အွဉ်ႏဖော်ႏထန်ႏနယ်ထွူလဲဉ်း အောဝ်ႏ (၁) သန်ႏလွိုပိဉ်တဲင် သက်အောဝ်ႏဇီဝဖုံႏကားကအောဝ်ႏ တထာႏဝလွို ပမာႏဏ အဆေ့ꩻအအာယို ထွာ အနမ်းတင် (ကိုယ်စား) နောဝ်ꩻသွူ။[၁][၂] ကပေါ်ႏတသာဒါႏ မျိုꩻကွဲꩻပေႏ(မျိုးစိတ်)ဖုံႏနောဝ်ꩻ မိဉ်ႏရမ်ꩻစမ်ꩻယို အောဝ်ႏ (၆) သန်ႏ တောမ်ႏ (၁၀) သန်ႏရပ်နောဝ်ꩻသွူ။ [၁][၃][၄] ခွိုင်ႏခမ်ႏဖာႏလောင်းကအောဝ်ႏ သꩻသားသတ္တဝါႏ (၉၀) ရျာꩻခဲင်ႏနှုန်ꩻယို ထွာ အေဉ်းသဲစ်ဖုံႏဒျာႏကွေꩻကွေꩻသွူ။[၄][၅] မျိုꩻကွဲꩻပေႏဟမ်ႏဆေ့ꩻဆေ့ꩻနောဝ်ꩻတဲ အုံအောဝ်ႏပင်ႏလယ်ႏကိုရိုꩻစွဉ်ႏလဲ့ အေဉ်းသဲစ်ဖုံႏယို လိုꩻသီးအသောင်အရင်ꩻ ကားကအောဝ်ႏအထျꩻ ထီႏလꩻနွောင်ꩻစွဉ်ႏ ရင်းအီႏစွုမ်ႏထွောင်းထွောင်းနောဝ်ꩻသွူ။ အဲဉ်းသေတ် ရင်းအီႏကားကအောဝ်ႏယို အောဝ်ႏအဒီႏ ပꩻလွဉ်နေး (ဥမှပေါက်ဖွား) ကွေႏကွေႏနောဝ်ꩻသွူ။
က- ကတူႏပဲင်ꩻ
- ၁။ အာႏရုံႏခံႏဖြွီꩻ
- ၂။ ထာꩻလေရောင်ႏအာႏရုံႏခံႏ (ဖဲ့ꩻလ)
- ၃။ ထာꩻလေရောင်ႏအာႏရုံႏခံႏ (ဖဲ့ꩻကီ)
- ၄။ ပေါင်ꩻစပ်မဲ့ဖြုံႏ
- ၅။ ဦးနှောက် (ဦးနှောက်အာရုံဖြွီꩻအစွိုꩻအဗူႏ)
- ၃၁။ မျောႏအီအဆာႏ အာႏရုံႏဖြွီꩻအစွိုꩻအဗူႏ
- ၃၂။ ဖြောင်းအကွို့ꩻအခေါဝ်ဖုံႏ
ခ- ဟိုꩻတအင်ပဲင်ꩻ
- ၆။ တအင်
- ၇။ ငင်းဖဲ့ꩻသွီႏအွဉ်ႏစွꩻဖြွီꩻ
- ၈။ ထာꩻသာတဖူꩻဆဲင်ႏရာꩻ တလီꩻပြောင်ႏဖုံႏ (နုဲင်းငွီႏဗဲဉ်ပုံႏ တဖူꩻဖုံႏ
- ၉။ ဟို့ꩻကဲဉ် (ဆွို့ခါꩻတောမ်ႏ အဒေ့အꩻဖဲ့ꩻငါ)
- ၁၀။ ဟို့ꩻအကွို့ꩻလ(ဆွို့ခါꩻတောမ်ႏ အဒေ့ꩻအဖဲ့ချာ)
- ၂၆။ ကီႏဗောထျꩻအယပ်ꩻယား(ပေါင်ရင်းအရွတ်)
- ၂၇။ ဖြေ့ဖဲ့ꩻငါတဖူꩻ (ပထမ မာꩻပဲစ်ခေႏအဆာႏအင်္ဂါႏ)
- ၂၈။ တအင်အာႏရုံႏဖြွီꩻခြွဉ်းဗူႏပုံႏ
- ၂၉။ အဒေင်ခင်ႏလမ်းဖုံႏ(အဆစ်ဆုံနေရာများ)
- ၃၀။ ယုဲင့်ထီဂလင်း (တံတွေး ဂလင်း)
ဂ- ဟို့ꩻပဲင်ꩻ
- ၁၁။ ဒေ့ꩻဖဲ့ꩻငါ
- ၁၂။ ဒေ့ꩻဖဲ့ꩻချာ
- ၁၃။ ဖြေ့ဖဲ့ꩻငါပဲင်ꩻ(အဆာႏခင်ႏလမ်း၊ အစာအိမ်)
- ၁၄။ သꩻရာႏ (နှလုံး)
- ၁၅။ အမွူးမျိူꩻဒီႏခင်ႏလမ်း (မျိုးဥအိမ်)
- ၁၆။ ဖြေ့ဖဲ့ꩻချာပဲင်ꩻ (ဖြေ့တန်၊ အဟွေႏအခြီႏစွဉ်ꩻ ဖြေ့တဖူꩻရွေꩻ တောမ်ႏ ခွဉ်ႏတန် အေႏတပုံးမစင်အိမ်)
- ၁၇။ နျာႏ (စအို)
- ၁၈။ မျိုꩻပွာꩻအင်္ဂါႏ
- ၁၉။ အာႏရုံႏဖြွီꩻတန်(ဟို့ꩻ အာႏရုံႏဖြွီꩻအစွိုꩻအဗူႏ)
- ၂၀။ မယ်လ်ပီဂျီယံ ပြောင်ႏဖုံႏ (ထူႏဂုဏ်ႏဖန်ခါꩻလိုꩻပုဂ္ဂိုလ်ႏမိဉ်ꩻ)
- ၂၁။ ခင်ႏလောင်း အဆွဉ်ႏဆားခင်ႏလမ်း
- ၂၂။ ခင်ႏမီႏ
- ၂၃။ ခင်ႏနာ
- ၂၄။ ခင်ႏလောင်ꩻဖုံႏ
- ၂၅။ ကီႏဗောင်
- ↑ ၁.၀ ၁.၁ Chapman, A.D. (2006)။ Numbers of living species in Australia and the World။ Canberra: Australian Biological Resources Study။ ISBN 978-0-642-56850-2။ 9 June 2009 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 15 October 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
- ↑ Wilson၊ E.O.။ Threats to Global Diversity။ 20 February 2015 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 15 October 2021 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
- ↑ "Low host specificity of herbivorous insects in a tropical forest" (2002). Nature 416 (6883): 841–844. doi:10.1038/416841a. PMID 11976681. en:Bibcode: 2002Natur.416..841N.
- ↑ ၄.၀ ၄.၁ Erwin, Terry L. (1997)။ Biodiversity at its utmost: Tropical Forest Beetles (PDF)။ pp. 27–40။ 9 November 2018 တွင် မူရင်းမှ မော်ကွန်းတင်ပြီး (PDF) ။ 16 December 2017 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ In: Reaka-Kudla, M.L.; Wilson, D.E.; Wilson, E.O., eds. (1997)။ Biodiversity II။ Joseph Henry Press, Washington, D.C.။ ISBN 9780309052276။
- ↑ Erwin, Terry L. (1982). "Tropical forests: their richness in Coleoptera and other arthropod species". The Coleopterists Bulletin 36: 74–75.