Louise Blanchard Bethune

== Lehen urteak ==

== Lehen urteak ==

Blanchard familia Buffalora joan zen bizitzera bera txikia zenean. Oso heziketa osoa jaso zuen bere etxean, eta autonomia lortu zuen, bizitzan zehar muga konbentzional askori jaramonik ez egitera bultzatu zuena. Buffalon bizikleta bat erosi zuen lehen emakumea izan zen. Buffalo High School-en diplomatua — Hutchinson Technical High School — 1874an, 1876an hasi zuen arkitekto karrera Richard A. Waite eta F. W. Caulkins arkitekto ospetsuentzat marrazkilari gisa.<ref>{{Erreferentzia|izena=de Lorena|abizena=Fernández|izenburua=Jennie Louise Blanchard Bethune 1856-1913|hizkuntza=es|data=2015-03-15|url=https://undiaunaarquitecta.wordpress.com/2015/03/15/jennie-louise-blanchard-bethune-1856-1913/|aldizkaria=un día {{!}} una arquitecta|sartze-data=2024-08-08}}</ref>[[Fitxategi:Hotel_Lafayette_Jun_09.jpg|thumb|367x367px|Lafayette hotela Buffalon]]

Blanchard familia Buffalora joan zen bizitzera bera txikia zenean. Oso heziketa osoa jaso zuen bere etxean, eta autonomia lortu zuen, bizitzan zehar muga konbentzional askori jaramonik ez egitera bultzatu zuena. Buffalon bizikleta bat erosi zuen lehen emakumea izan zen. Buffalo High School-en diplomatua — Hutchinson Technical High School — 1874an, 1876an hasi zuen arkitekto karrera Richard A. Waite eta F. W. Caulkins arkitekto ospetsuentzat marrazkilari gisa.<ref name=":0">{{Erreferentzia|izena=de Lorena|abizena=Fernández|izenburua=Jennie Louise Blanchard Bethune 1856-1913|hizkuntza=es|data=2015-03-15|url=https://undiaunaarquitecta.wordpress.com/2015/03/15/jennie-louise-blanchard-bethune-1856-1913/|aldizkaria=un día {{!}} una arquitecta|sartze-data=2024-08-08}}</ref>[[Fitxategi:Hotel_Lafayette_Jun_09.jpg|thumb|367x367px|Lafayette hotela Buffalon]]

== Ibilbidea ==

== Ibilbidea ==

1881ean bere arkitektura kabinete propioa ireki zuen Buffalon, horrela emakumezko lehenengo arkitekto estatubatuar profesionala izan zelarik. Bere bulegoaren irekiera "Emakumearen Aurrerapenerako Elkartearen IX. Biltzarrean" iragarri zen. Handik gutxira, Robert Armour Béthune arkitekto kanadarrarekin ezkondu zen, eta seme bakarra izan zuten, Charles. Bi urte geroago, Bethunek William L. Fuchs gehitu zuen taldean. Elkarrekin lan egin zuten «Béthune, Béthune & Fuchs» izenarekin. Estatu Batuetako lehenengoetakoak izan ziren altzairuzko bastidoredun hormigoizko egitura bat sortzen. Eskaera gehienak eraikuntza industrialak, komertzialak, eskolakoak eta publikoak izan ziren Buffalo eskualdean, nahiz eta Louisek egoitza pribatuak ere diseinatu zituen. Bere lanik nabarmenena Buffaloko Lafayette Hotela da, 1904an amaitua.<ref>{{Erreferentzia|izena=Carla|abizena=Blank|izenburua=Neglecting a Grand Old Lady|hizkuntza=en-US|data=2008-09-13|url=https://www.counterpunch.org/2008/09/13/neglecting-a-grand-old-lady/|aldizkaria=CounterPunch.org|sartze-data=2024-08-08}}</ref> Azken hori, enpresaren lanik esanguratsuena, gaur egun zutik dagoen bere egiletzako eraikin bakanetako bat da, bere lanaren zati handi bat eraitsia izan baita.

1881ean bere arkitektura kabinete propioa ireki zuen Buffalon, horrela emakumezko lehenengo arkitekto estatubatuar profesionala izan zelarik.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izenburua=WIA: Louise Blanchard Bethune (1856-1913)|data=2004-07-06|url=https://web.archive.org/web/20040706095236/http://www2.arch.uiuc.edu/organizations/wia/timeline/bethunelouise.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-08-09}}</ref> Bere bulegoaren irekiera "Emakumearen Aurrerapenerako Elkartearen IX. Biltzarrean" iragarri zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Heritage Moments: Louise Blanchard Bethune, Buffalo’s gift to architecture and women’s rights|hizkuntza=en|data=2016-02-29|url=https://www.wbfo.org/heritage-moments/2016-02-29/heritage-moments-louise-blanchard-bethune-buffalos-gift-to-architecture-and-womens-rights|aldizkaria=WBFO|sartze-data=2024-08-09}}</ref> Handik gutxira, Robert Armour Béthune arkitekto kanadarrarekin ezkondu zen, eta seme bakarra izan zuten, Charles.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Louise Blanchard Bethune|url=https://www.buffaloah.com/a/archs/beth/bethfox.html|aldizkaria=www.buffaloah.com|sartze-data=2024-08-09}}</ref>

Bi urte geroago, Bethunek William L. Fuchs gehitu zuen taldean. Elkarrekin lan egin zuten «Béthune, Béthune & Fuchs» izenarekin. Estatu Batuetako lehenengoetakoak izan ziren altzairuzko bastidoredun hormigoizko egitura bat sortzen. Eskaera gehienak eraikuntza industrialak, komertzialak, eskolakoak eta publikoak izan ziren Buffalo eskualdean, nahiz eta Louisek egoitza pribatuak ere diseinatu zituen. Bere lanik nabarmenena Buffaloko Lafayette Hotela da, 1904an amaitua.<ref>{{Erreferentzia|izena=Carla|abizena=Blank|izenburua=Neglecting a Grand Old Lady|hizkuntza=en-US|data=2008-09-13|url=https://www.counterpunch.org/2008/09/13/neglecting-a-grand-old-lady/|aldizkaria=CounterPunch.org|sartze-data=2024-08-08}}</ref> Azken hori, enpresaren lanik esanguratsuena, gaur egun zutik dagoen bere egiletzako eraikin bakanetako bat da, bere lanaren zati handi bat eraitsia izan baita.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Louise Blanchad Bethune: Architect Extraordinaire and First American Woman Architect, Practiced in Buffalo, New York (1881-1905)|data=2013-12-25|url=https://web.archive.org/web/20131225055045/http://etd.auburn.edu/etd/handle/10415/917|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-08-09}}</ref>

Bere lanik garrantzitsuenen artean daude: ''74th Regimental Armory'' (Buffalo-1885), geroago ''Elmwood Music Hall'', ''Livestock Exchange'' (Buffalo-1890), ''Lockport Union High School'' (Lockport-1890), ''Buffalo Weaving Company'' (Buffalo-1902) eta ''Iroquois Door Building'' (Buffalo-1904).

Bere lanik garrantzitsuenen artean daude: ''74th Regimental Armory'' (Buffalo-1885), geroago ''Elmwood Music Hall'', ''Livestock Exchange'' (Buffalo-1890), ''Lockport Union High School'' (Lockport-1890), ''Buffalo Weaving Company'' (Buffalo-1902) eta ''Iroquois Door Building'' (Buffalo-1904).

1893an [[Chicago|Chicagoko]] [[Munduko Kolondar Erakusketa|Munduko Kolondar Erakusketarako]] (World 's Columbian Exposition) Emakumearen Eraikina diseinatzeko lehiari uko egiteagatik da ezaguna arkitektura-zirkuluetan. Emakumeenganako tratamendu bidegabearen ondorioz, ez zuen parte hartu nahi izan; izan ere, gizonei hamar aldiz gehiago ordaintzen zieten beren diseinuengatik emakumeei eskaintzen zietena baino.

1893an [[Chicago|Chicagoko]] [[Munduko Kolondar Erakusketa|Munduko Kolondar Erakusketarako]] (World 's Columbian Exposition) Emakumearen Eraikina diseinatzeko lehiari uko egiteagatik da ezaguna arkitektura-zirkuluetan. Emakumeenganako tratamendu bidegabearen ondorioz, ez zuen parte hartu nahi izan; izan ere, gizonei hamar aldiz gehiago ordaintzen zieten beren diseinuengatik emakumeei eskaintzen zietena baino.<ref name=":0" /><ref name=":1" />

== Garrantzia ==

== Garrantzia ==

1885ean Bethune bihurtu zen: ''Western Association of Architects'' (WAA) erakundeko lehen emakume kidea, geroago lehendakariorde kargua bete zuena; 1888an ''American Institute of Architects'' (AIA) erakundean onartu zuten lehen emakumea, eta 1886an ''Buffalo Society of Architects'' erakundearen sortzaileetako bat.

1885ean Bethune bihurtu zen: ''Western Association of Architects'' (WAA) erakundeko lehen emakume kidea, geroago lehendakariorde kargua bete zuena; 1888an ''American Institute of Architects'' (AIA) erakundean onartu zuten lehen emakumea, eta 1886an ''Buffalo Society of Architects'' erakundearen sortzaileetako bat.<ref>{{Erreferentzia|izena=Maureen|abizena=Meister|izenburua=Arts and Crafts Architecture: History and Heritage in New England|argitaletxea=University Press of New England|hizkuntza=en|data=2014-11-04|url=https://books.google.es/books?id=nQEfBQAAQBAJ&pg=PA235&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|isbn=978-1-61168-664-7|sartze-data=2024-08-09}}</ref>

Bere lanaren ondoriorik garrantzitsuena izan zen lanbide-zirkuluetako ateak irekitzea, beste emakume batzuk arkitekturaren esparruan sar zitezen, lanbidearen estandarrak garatzeko eta emakumeentzako "zerbitzu berdinengatiko ordainsari-berdintasuna" sustatzeko konpromisoaren bidez lortua. Lanbidean gizonen eta emakumeen arteko desberdintasunak berdintzeko egin zuen lana beste emakume nabarmen batzuek jarraitu zuten XX. mendean zehar.<ref name=":0" /> 1915eko abenduan Bethune hil zenerako, ia 200 emakume ari ziren arkitektura lantzen Estatu Batuetan.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Cerkkila|izenburua=Hidden Power: Louise Bethune in Plain Sight|hizkuntza=en|data=2022-02-15|url=https://sah-archipedia.org/essays/TH-01-ART-015|aldizkaria=SAH ARCHIPEDIA|sartze-data=2024-08-09}}</ref> Bethune ''Daughters of the American Revolution'' taldeko kidea izan zen.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Pioneering Women of American Architecture|hizkuntza=en-US|url=https://pioneeringwomen.bwaf.org/louise-blanchard-bethune/|aldizkaria=pioneeringwomen.bwaf.org|sartze-data=2024-08-09}}</ref>

Bethune 1908an erretiratu zen eta 1913an hil zen 57 urte zituela.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Overlooked No More: Louise Blanchard Bethune, Who Changed the Face of Buffalo - The New York Times|data=2021-11-07|url=https://web.archive.org/web/20211107131944/https://www.nytimes.com/2021/11/04/nyregion/louise-blanchard-bethune-overlooked.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-08-09}}</ref>

Bere artxiboetako batzuk Virginia Tech-eko International Archive of Women in Architecture-n daude.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=International Archive of Women in Architecture (IAWA)|hizkuntza=en|url=https://spec.lib.vt.edu/iawa/|aldizkaria=Virginia Tech Special Collections University Libraries|sartze-data=2024-08-09}}</ref>

== Sariak eta aintzatespenak ==

Buffalo Meter Company eraikin ohiari ''Bethune Hall'' izena jarri zioten bere omenez, Buffaloko Unibertsitateko Arkitektura eta Plangintza Eskolarekin batera Arte Saila zegoenean.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Buffalo Meter Company Building|url=https://gateway.ipfs.cybernode.ai/ipfs/QmXoypizjW3WknFiJnKLwHCnL72vedxjQkDDP1mXWo6uco/wiki/Buffalo_Meter_Company_Building.html|aldizkaria=gateway.ipfs.cybernode.ai|sartze-data=2024-08-09}}</ref> Eraikin hau 2011ko ekainean erosi zuen Ciminelli Real Estate Corporation-ek, eta eraikina 87 apartamentutan urbanizatu zuen Carmina Wood Morrisek. Bizilagunak 2013ko uztailean hasi ziren eraikinera mugitzen, eta ''Bethune Lofts'' izena jarri zioten.<ref>{{Erreferentzia|abizena=queenseyes|izenburua=Leasing Begins as Bethune Lofts Nears Completion|hizkuntza=en-US|data=2013-05-24|url=https://www.buffalorising.com/2013/05/leasing-begins-as-bethune-lofts-near-completion/|aldizkaria=Buffalo Rising|sartze-data=2024-08-09}}</ref> Eraikina Leku Historikoen Erregistro Nazionalean sartu zen, LEED Zilarrezko ziurtagiria jaso zuen eta 2014an Preservation League of NYS Excellence in Historic Preservation Award saria jaso zuen.<ref>{{erreferentzia|izenburua="Bethune Lofts"|argitaletxea=Carmina Wood Morris, DPC.|url=https://static1.squarespace.com/static/54725f7ce4b07726eb3f22fd/t/5507177be4b04de93b747ead/1426528123089/2014+AIA+Design+Awards.pdf}}</ref>

2013an, bere heriotzaren 100. urteurrenean, Bethuneren hilobiari beste errotulazio bat eman zioten, hau dioena:

Bere lanaren ondoriorik garrantzitsuena izan zen lanbide-zirkuluetako ateak irekitzea, beste emakume batzuk arkitekturaren esparruan sar zitezen, lanbidearen estandarrak garatzeko eta emakumeentzako "zerbitzu berdinengatiko ordainsari-berdintasuna" sustatzeko konpromisoaren bidez lortua. Lanbidean gizonen eta emakumeen arteko desberdintasunak berdintzeko egin zuen lana beste emakume nabarmen batzuek jarraitu zuten XX. mendean zehar.

"JENNIE LOUISE BLANCHARD BETHUNE, 1856ko UZTAILAK 21, 1915eko ABENDUAK 18"<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Bethune Ceremony - UB Reporter: Need to know news and views for UB faculty and staff|data=2014-01-06|url=https://web.archive.org/web/20140106040642/http://www.buffalo.edu/ubreporter/featured-stories.host.html/content/shared/university/news/ub-reporter-articles/stories/2014/January/bethune_commemoration.detail.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2024-08-09}}</ref>

Bethune 1908an erretiratu zen eta 1913an hil zen 57 urte zituela.

Buffalo's Forest Lawn hilerrian lurperatuta dago.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Remembering Louise Bethune|hizkuntza=en|url=https://archplan.buffalo.edu/news/2013/louisebethune100.html|aldizkaria=archplan.buffalo.edu|sartze-data=2024-08-09}}</ref>

Bere artxiboetako batzuk Virginia Tech-eko International Archive of Women in Architecture-n daude.

== Erreferentziak ==

== Erreferentziak ==