Hubungan Turki-Amerika Syarikat

Republik Turki (Türkiye) dan Amerika Syarikat menjalin hubungan diplomatik pada tahun 1927. Hubungan dua negara ini selepas Perang Dunia II berubah akibat Persidangan Kaherah Kedua pada Disember 1943 dan kemasukan Turki ke dalam Perang Dunia II di pihak Berikat pada Februari 1945. Kemudian pada tahun yang sama, Turki menjadi ahli piagam Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu. Sejak 1945, kedua-dua negara memajukan hubungan mereka di bawah perintah antarabangsa liberal. Perintah antarabangsa liberal dikemukakan oleh AS melalui satu set hubungan global, berasaskan peraturan, berstruktur berdasarkan liberalisme politik dan ekonomi. Akibatnya hubungan mereka berkembang di bawah G20, OECD, Majlis Eropah, OSCE, WTO, Majlis Perkongsian Euro-Atlantik, IMF, Bank Dunia dan Turki dalam NATO.^[1]

Semasa tempoh antara perang (1918-1939), Turki-AS meletakkan asas untuk berkerjasama tanpa menetapkan sesuatu kepentingan strategik yang khusus.^[2] AS menghantar delegasi Kongres untuk menekankan perdagangan dan perniagaan, bersama dermawan bukan mubaligh dan perusahaan budaya lain.^[2] Ekspedisi arkeologi juga ditaja oleh universiti-universiti Amerika.^[2]

Semasa Perang Dunia II, (1940-1945), minyak mula menjadi antara kepentingan terbesar AS. Presiden Roosevelt menyusun rancang,,an geo-strategi, Perjanjian Petroleum Anglo-Amerika pada tahun 1944. Presiden Truman berjaya mentakrifkan lokasi geo-strategi Turki sebagai "berdekatan dengan sumber semula jadi yang hebat." ^[2] Sejurus itu, dalam perang-perang minyak AS di Timur Tengah, Turki menyokong AS dalam beberapa kapasiti, secara langsung dan tidak langsung, dengan memberikan kebenaran penggunaan Pangkalan Udara Incirlik. Selepas Perang Dunia II, Mandat untuk Palestin, ditubuhkan dari Syria Uthmaniyyah selepas pembubaran dan pembahagian Empayar Uthmaniyyah, telah ditamatkan oleh keputusan Deklarasi Kemerdekaan Israel pada 14 Mei 1948. Turki, pada Mac 1949, dan AS, pada 31 Januari 1949, mengiktiraf Israel secara de jure. Sebaliknya, hanya Turki mengiktiraf Deklarasi Kemerdekaan Palestin pada 15 November 1988. Sebelum Perang Dingin, hubungan Turki-AS sudah ditetapkan kepada kursus berdasarkan dua dimensi. Dimensi pertama ialah politik petroleum, dan dimensi kedua ialah nasib rakyat Palestin ( Wilayah Palestin, Penyelesaian Dua negara).

Semasa Perang Dingin (1945-1991), krisis Selat Turki 1945 mula apabila Turki diminta membina pangkalan-pangkalan tentera Rusia di Selat Turki sebagai sebahagian daripada tuntutan wilayah Soviet terhadap Turki. Hal ini mendorong Amerika Syarikat mengisytiharkan Doktrin Truman pada tahun 1947.^[3] Pada tahun 1947, Pejabat Kerjasama Pertahanan Turki telah ditubuhkan sebagai sebahagian daripada Pertubuhan Bantuan Keselamatan Amerika Syarikat untuk membantu dalam pemodenan, membangunkan kebolehoperasian, menggalakkan kerjasama, dan mengintegrasikan Turki ke dalam sistem Barat. Hasil daripada integrasi, Turki menjadi sebahagian daripada operasi perisikan (1960 U-2), dan sistem peluru berpandu (1962 Missile Crisis). Pada masa yang sama, dasar strategik geopolitik, Containment, menyebabkan tindak balas daripada Kesatuan Soviet dalam bentuk peningkatan pengaruh komunis di Turki. Pada tahun 1964, Presiden Johnson mendedahkan keengganan di kalangan kuasa Barat untuk mempertahankan Turki (surat Johnson). Perang terhadap dadah menimbulkan tindak balas apabila para petani kehilangan pekerjaan (larangan candu). Sentimen negatif Amaria digunakan dalam membangunkan pergerakan kiri baharu (Left extremisim). Pada tahun 1969, kereta Duta Besar Komer telah dibakar oleh Marxist-Leninis Dev-Genç semasa lawatannya ke Kurdaş di Universiti Teknikal Timur Tengah, di mana institusi yang baru lahir itu dibangunkan menggunakan bantuan yang diberikan oleh AS.^[4] Pada tahun-tahun akan datang, Turki menjadi barisan hadapan apabila keganasan politik di Turki (1976–1980) mengembangkan sebahagian daripada keganasan sayap kiri di seluruh dunia yang bertujuan untuk menggulingkan kerajaan kapitalis Turki dan digantikan dengan masyarakat komunis atau sosialis. Menurut Jabatan Negara, AS mempunyai minat untuk mengekalkan Turki berlabuh kepada komuniti Euro-Atlantik.^[5] Semasa perang dingin, AS menyokong penyertaan Turki dalam Kesatuan Eropah, kerana Turki akan sejajar dengan norma dan piawaian Eropah dalam banyak domain.^[6]

Sepanjang 2010-an, Turki telah menjadi pemain geopolitik yang lebih bebas, tetapi pada masa yang sama kurang dapat diramalkan dan tidak sepadan dengan idea Amerika Syarikat secara umum tentang jenis Turki yang ingin dilihat oleh AS sebagai "model" untuk negara-negara Islam di Timur Tengah. Apabila ketidakstabilan di rantau ini meningkat, Turki juga bukan lagi "pulau kestabilan" untuk AS, tetapi sumber dorongan baru yang sering tidak dijangka pada skala serantau.

Sepanjang 2020-an, Turki telah disenaraikan dalam "Akta Menentang Musuh Amerika Melalui Sekatan" dan akibatnya TAF dikeluarkan daripada pemerolehan teknologi NATO. Punca kemerosotan tidak terhad kepada tentera, seperti yang terbukti dalam pertikaian mengenai pembunuhan beramai-ramai Armenia, yang diiktiraf oleh Amerika Syarikat pada 2021. Menurut Jabatan Negara, 2023, Turki telah menjadi rakan kongsi utama bagi dasar AS di rantau sekitarnya.^[5] Turki bekerjasama dengan AS untuk keselamatan di Afghanistan (ISAF), dan berfungsi sebagai sauh timur-selatan penting NATO, mengawal (konvensyen antarabangsa) selat Bosporus dan Dardanelles. Turki menyumbang kepada keselamatan antarabangsa bersama tentera AS di Eropah (Bosnia), dan laut yang bersempadan dengan Somalia. Turki bersempadan dengan Georgia (Perang Russo-Georgian), Azerbaijan (konflik Nagorno-Karabakh), Iraq (konflik Iraq), Syria (perang saudara Syria) dan Iran (Bermusuhan dengan Amerika), konflik di negara-negara yang disebutkan di atas telah menjejaskan hubungan antara dua negara.