Corsega : Diferéncia entre lei versions — Wikipèdia
Article Images
m
m
(64 revisions intermediàrias per 31 utilizaires pas afichadas)Linha 1 :
{{Infobox Geografia politica
{{Tableau région fr
|cap_titol1=President
|region=Corsega
|lenga=[[Francés]]
|carta=fr
|gentilici=còrs -a (normatiu)<ref name="CLO">{{Ligam web |url=https://clo-occitan.com/wp-content/uploads/2021/08/CLO-preconizacions-2007.pdf |títol=Preconizacions del Conselh de la Lenga Occitana
|blason=[[Fichièr:Coat of Arms of Corsica.svg|100px]] [[Fichièr:Flag of Corsica.svg|140px]]|detalhs=[[Corsega]]
|pagina=122, 124
|Capluòc= [[Aiacciu]]
|consulta=31 de decembre de 2023 |lenga=oc}}</ref><br>còrse -a<ref>{{obratge
|Populacion={{formatnum:{{popfrreg|94}}}}
|nom=Toscano
|Poptot={{popfrregtot|94}}
|cognòm=Reinat
|DataPop=[[{{popfrreg
|títol=Diccionari de Lenga d'Òc d'après lo parlar niçard
|Títol= Lista deus cònsols successius}}
|editor=Auba Novèla
{{Elegit |Debuta= [[2008]] |Fin= [[2014]] |Identitat= |Partit= |Qualitat= }}
|url=http://toscanoreinat.chez-alice.fr/DICO_AK.pdf
{{Elegit |Debuta= març de [[2001]] |Fin= 2008 |Identitat= |Partit= |Qualitat= }}
}}</ref>
{{ElegitDonadas}}
{{ElegitFin}}
|Densitat=32
|Superficia=8680
|Arrondiments=
|Cantons=
|Comunas=
|President=
|Prefècte=
|Departaments=[[Corsega del Sud]] (2A)<br />[[Nauta Corsega]] (2B)
|Loc=[[Fichièr:Corse map.png|190px|Localizacion de la Corsega en França]]
| Sit web=[http://www.corse.fr www.corse.fr]
}}
'''Corsega'''{{Refn|Lo [[Conselh de la Lenga Occitana]] preconiza la fòrma classica ''Corsega'' (var. ''Còrsega'' en [[niçard]] e [[cisalpenc]]),<ref name="CLO"/> puslèu que lo gallicisme ''Còrsa'' (en [[grafia mistralenca]]: ''Corso'').<ref>{{Ligam web
'''Corsega''' (var. '''Còrsega''') (''Corsica, Còrsica'' en [[Còrs (lenga)|còrs]]) es un país e una [[illa]] de la [[Mediterranèa]] Occidentala e del sud d'[[Euròpa]]. Politicament ligada amb [[Gènoa]] puèi amb [[França]], se revoltèt durant lo [[sègle XVII]] e foguèt lo primièr estat a establir una [[constitucion]] (1755).
|nom=Frederic
|cognòm=Mistral
|url=https://tdf.locongres.org/files/assets/common/page-substrates/page0593.jpg
|títol=Corso {{!}} Tresau del Felibritge}}
</ref>|group=nt}} (en [[Còrs (lenga)|còrs]]: ''Corsica''; en [[francés]]: ''Corse'') es una [[illa]] de la [[Mediterranèa]] Occidentala e del sud d'[[Euròpa]]. A passat temps un país, ara politicament ligada amb [[Gènoa]] puèi amb [[França]], se revoltèt durant lo [[sègle XVII]] e foguèt lo primièr estat a establir una [[constitucion]] (1755).
Es administrada per [[França]] e n'es una [[Collectivitat territoriala unica|collectivitat territoriala especialaunenca]] assimilada a una [[regions francesas|region]].
Lo capluòc es [[Aiacciu]].
Departament unenc dempuèi la creacion dels departaments en 1790, Corsega es devesida en dos en 1975 amb la creacion dels departaments de [[Nauta Corsega]] e de [[Corsega del Sud]]. La region Corsega foguèt creada en 1982 (coma collectivitat) e aquesiguèt en 1991, en seguida de las revendicacions localas, un estatut de collectivitat territoriala d'estatut particular e nomenada « collectivitat territoriala de Corsega ». Enfin dempuèi lo 1èr de genièr de [[2018]], en applicacion de la novèla organizacion territoriala francesa del 7 d'agost de 2015, Corsega es venguda una collectivitat d'estatut particuliar dins lo sens de l’article 72 de la Constitucion, de tipe [[collectivitat territoriala unica]], nomenada « collectivitat de Corsega », en luòc e plaça de la collectivitat territoriala de Corsega e dels departaments de Corsega del Sud e de Nauta Còrsega. Las circonscripcions administrativas departamentalas de Corsega del Sud e de Nauta Corsega, demòran incambiadas, amb las prefecturas respectivament a [[Ajaccio]] e [[Bastia]].
Lo capluòc es [[Ajaccio]] (''Aiacciu'' en còrs).
== Istòria ==
Lo gentilici es '''còrs -a'''.
Corsega foguèt restacada durant près de quatre sègles de la [[Republica de Gènoa]] abans de [[Reiaume de Corsega|se declarar independenta]] lo [[30 de genièr]] de [[1735]]. En 1755 adoptèt la [[Constitucion corsa|primièra constitucion democratica]] de l'istòria modèrna en donant pel primièr còp lo dreit de vòt a las femnas. Lo 15 de mai de 1768, per lo [[Tractat de Versalhas (1768)|Tractat de Versalhas]], la [[Republica de Gènoa]] cediguèt Corsega a [[França]], contra son grat perque se considerava coma independenta. Foguèt conquistada militarament per lo [[Reialme de França]] a la [[batalha de Ponte-Novo]], lo [[9 de mai]] de [[1769]].
== Geografia ==
[[Fichièr:Corse-photosat.jpg|thumb|right|175px|Fotosatellit de Corsega (NASA)]]
L'illa es situada en [[mar Mediterranèa]]. Alongada dins lo sens nòrd-sud, se troba alunhada de 160 [[km]] de la còsta [[Provença|provençala]] ([[França]]), a 82 km de la còsta [[toscana]] ([[Itàlia]]) e a sonque 12 km al nòrd de [[Sardenha]], la granda illa sòrre. Es devesida en dos departaments: la [[Corsega del Sud]] e la [[Nauta Corsega]].
Apertenent a la [[Itàlia (region geografica)|region geografica italiana]], Corsega se situa amb [[Sardenha]] sus una microplaca continentala. Es durant l'[[Oligocèn|Oligo]]-[[Miocèn]] (al mitan del [[Cenozoïc]] entre aperaquí 22 a 25 milions d'anadas) que lo blòt corso-sard e la lanièra continentala s'escartan progressivament del blòt iberic, dobrissent darrièr lo [[Bacin algeroprovençal|bacin provençal]], la [[mar d'Alboran]], lo [[Bacin algroprovençal|bacin algerian]] e la [[mar Tirrèna]]<ref>[https://web.archive.org/web/20170905002859/http://www.earth-of-fire.com/article-le-cap-scandola-un-morceau-de-l-esterel-en-corse-101437964.html Cartes tirées de Durand, B., L. Jolivet, F. Horváth, and M. Séranne, The Mediterranean Basins : Tertiary extension within the Alpine Orogen, vol. Special Publication 156, The Geological Society, London, 1999].</ref>. La dinamica cessa amb lo blocatge de l'arc contre los domènis extèrnes, [[Apulia (placa tectonica)|apulian]] e [[Placa africana|african]]"<ref name="bionomie benthique">[http://paleopolis.rediris.es/benthos/MED/Geol-Med.html Géologie de la mer Méditerranée: origine des bassins], sur le site paleopolis.rediris.es.</ref>{{,}}<ref>[https://web.archive.org/web/20160303174743/http://pedagogie.ac-montpellier.fr/svt/litho/mediterranee/mediterranee.htm Ouverture de la Méditerranée occidentale], sur le site pedagogie.ac-montpellier.fr.</ref>.
=== Istòria ===
* Lo 15 de mai de 1768, per lo [[Tractat de Versalhas (1768)|Tractat de Versalhas]], la [[Republica de Gènoa]] cediguèt Corsega a [[França]].
=== GeografiaEconomia ===
{{Seccion vuèja o incompleta}}
L'illa es situada en [[mar Mediterranèa]]. Alongada dins lo sens nòrd-sud, se troba alunhada de 160 [[km]] de la còsta [[Provença|provençala]] ([[França]]), a 82 km de la còsta [[toscana]] ([[Itàlia]]) e a sonque 12 km al nòrd de [[Sardenha]], la granda illa sòrre. Es devesida en dos departaments: la [[Corsega del Sud]] e la [[Nauta Corsega]].
=== EconomiaCultura ===
=== Cultura ===
==== Lenga ====
Vejatz article detalhat:''' [[Còrs (lenga)|còrs]]'''.
Linha 86 ⟶ 81:
* Ghjuvan Maria Comiti
=== LigamsNòtas extèrnes ===
{{Referéncias|grop=nt}}
== Referéncias ==
<references/>
{{Clr}}
{{Patrimòni Mondial de l'Unesco en França}}
{{FranceReg}}
{{RegFr}}
{{Portal Corsega}}
[[Categoria:Corsega|*]]
{{ligam AdQ|it}}
{{ligam AdQ|ja}}
[[af:Korsika]]
[[als:Korsika]]
[[an:Corcega]]
[[ang:Corsica]]
[[ar:كورسيكا]]
[[arz:كورسيكا]]
[[az:Korsika]]
[[be:Корсіка]]
[[be-x-old:Корсыка]]
[[bg:Корсика]]
[[bn:কর্স]]
[[bo:ཁོར་སི་ཁ་གླིང་ཕྲན།]]
[[br:Korsika]]
[[bs:Korzika]]
[[ca:Còrsega]]
[[ceb:Corse]]
[[co:Corsica]]
[[cs:Korsika]]
[[cv:Корсика]]
[[cy:Corsica]]
[[da:Korsika]]
[[de:Korsika]]
[[el:Κορσική]]
[[en:Corsica]]
[[eo:Korsiko]]
[[es:Córcega]]
[[et:Korsika]]
[[eu:Korsika]]
[[ext:Córcega]]
[[fa:جزیره کرس]]
[[fi:Korsika]]
[[fr:Corse]]
[[frp:Corse]]
[[fy:Korsika]]
[[ga:An Chorsaic]]
[[gl:Córsega - Corse - Corsica]]
[[gv:Yn Chorsickey]]
[[he:קורסיקה]]
[[hr:Korzika]]
[[hsb:Korsika]]
[[hu:Korzika]]
[[hy:Կորսիկա]]
[[id:Korsika]]
[[io:Korsika]]
[[is:Korsíka]]
[[it:Corsica]]
[[ja:コルシカ島]]
[[jv:Korsika]]
[[ka:კორსიკა]]
[[kk:Корсика аралы]]
[[ko:코르시카]]
[[ku:Korsîka]]
[[kw:Corsica]]
[[la:Corsica]]
[[lad:Korsega]]
[[lb:Korsika]]
[[lij:Corsega]]
[[lt:Korsika]]
[[lv:Korsika]]
[[mk:Корзика]]
[[mr:कॉर्स]]
[[ms:Corse]]
[[nl:Corsica]]
[[nn:Korsika]]
[[no:Korsika]]
[[nrm:Corse]]
[[os:Корсикæ]]
[[pam:Corsica]]
[[pl:Korsyka]]
[[pms:Còrsica]]
[[pnb:کارسیکا]]
[[pt:Córsega]]
[[qu:Corse]]
[[ro:Corsica]]
[[roa-rup:Corsica]]
[[ru:Корсика]]
[[sc:Còssiga]]
[[scn:Còrsica]]
[[sh:Korzika]]
[[simple:Corsica]]
[[sk:Korzika]]
[[sl:Korzika]]
[[sq:Korsika]]
[[sr:Корзика]]
[[sv:Korsika]]
[[sw:Korsika]]
[[ta:கோர்சு]]
[[th:คอร์ซิกา]]
[[tl:Corsica]]
[[tr:Korsika]]
[[ug:كورسىكا ئارىلى]]
[[uk:Корсика]]
[[ur:کورسیکا]]
[[vec:Còrsega]]
[[vi:Corse]]
[[war:Corse]]
[[wuu:科西嘉岛]]
[[yi:קארסיקע]]
[[zh:科西嘉岛]]
[[zh-classical:科西嘉]]
[[zh-min-nan:Corse]]