Corsega : Diferéncia entre lei versions — Wikipèdia


Article Images

m

m

(52 revisions intermediàrias per 24 utilizaires pas afichadas)

Linha 1 :

{{Infobox Geografia politica

{{Tableau région fr

|cap_titol1=President

|nom=Corsega

|lenga=[[Francés]]

|region=de Corsega

|gentilici=còrs -a (normatiu)<ref name="CLO">{{Ligam web |url=https://clo-occitan.com/wp-content/uploads/2021/08/CLO-preconizacions-2007.pdf |títol=Preconizacions del Conselh de la Lenga Occitana

|carta=cos

|pagina=122, 124

|blason=[[Fichièr:Flag of Corsica.svg|140px]]|

|consulta=31 de decembre de 2023 |lenga=oc}}</ref><br>còrse -a<ref>{{obratge

|lògo=[[Image:cap|120px|Lògo de Corsega]]

|nom=Toscano

|Capluòc= [[Aiacciu]]

|cognòm=Reinat

|Insee=94

|títol=Diccionari de Lenga d'Òc d'après lo parlar niçard

|Superficia=8680

|editor=Auba Novèla

|President=

|url=http://toscanoreinat.chez-alice.fr/DICO_AK.pdf

|Prefècte=

}}</ref>

|Departaments=[[Corsega del Sud]] (2A)<br />[[Nauta Corsega]] (2B)

|Loc=[[Fichièr:Corse map.png|190px|Localizacion de la Corsega en França]]

|Sit web=http://www.corse.fr

}}

'''Corsega'''{{Refn|Lo [[Conselh de la Lenga Occitana]] preconiza la fòrma classica ''Corsega'' (var. ''Còrsega'' en [[niçard]] e [[cisalpenc]]),<ref name="CLO"/> puslèu que lo gallicisme ''Còrsa'' (en [[grafia mistralenca]]: ''Corso'').<ref>{{Ligam web

'''Corsega''' (var. '''Còrsega''') (''Corsica, Còrsica'' en [[Còrs (lenga)|còrs]]) es un país e una [[illa]] de la [[Mediterranèa]] Occidentala e del sud d'[[Euròpa]]. Politicament ligada amb [[Gènoa]] puèi amb [[França]], se revoltèt durant lo [[sègle XVII]] e foguèt lo primièr estat a establir una [[constitucion]] (1755).

|nom=Frederic

|cognòm=Mistral

|url=https://tdf.locongres.org/files/assets/common/page-substrates/page0593.jpg

|títol=Corso {{!}} Tresau del Felibritge}}

</ref>|group=nt}} (en [[Còrs (lenga)|còrs]]: ''Corsica''; en [[francés]]: ''Corse'') es una [[illa]] de la [[Mediterranèa]] Occidentala e del sud d'[[Euròpa]]. A passat temps un país, ara politicament ligada amb [[Gènoa]] puèi amb [[França]], se revoltèt durant lo [[sègle XVII]] e foguèt lo primièr estat a establir una [[constitucion]] (1755).

Es administrada per [[França]] e n'es una [[Collectivitat territoriala unica|collectivitat territoriala especialaunenca]] assimilada a una [[regions francesas|region]].

Lo capluòc es [[Aiacciu]].

Departament unenc dempuèi la creacion dels departaments en 1790, Corsega es devesida en dos en 1975 amb la creacion dels departaments de [[Nauta Corsega]] e de [[Corsega del Sud]]. La region Corsega foguèt creada en 1982 (coma collectivitat) e aquesiguèt en 1991, en seguida de las revendicacions localas, un estatut de collectivitat territoriala d'estatut particular e nomenada « collectivitat territoriala de Corsega ». Enfin dempuèi lo 1èr de genièr de [[2018]], en applicacion de la novèla organizacion territoriala francesa del 7 d'agost de 2015, Corsega es venguda una collectivitat d'estatut particuliar dins lo sens de l’article 72 de la Constitucion, de tipe [[collectivitat territoriala unica]], nomenada « collectivitat de Corsega », en luòc e plaça de la collectivitat territoriala de Corsega e dels departaments de Corsega del Sud e de Nauta Còrsega. Las circonscripcions administrativas departamentalas de Corsega del Sud e de Nauta Corsega, demòran incambiadas, amb las prefecturas respectivament a [[Ajaccio]] e [[Bastia]].

Lo capluòc es [[Ajaccio]] (''Aiacciu'' en còrs).

== Istòria ==

Lo gentilici es '''còrs -a'''.

Corsega foguèt restacada durant près de quatre sègles de la [[Republica de Gènoa]] abans de [[Reiaume de Corsega|se declarar independenta]] lo [[30 de genièr]] de [[1735]]. En 1755 adoptèt la [[Constitucion corsa|primièra constitucion democratica]] de l'istòria modèrna en donant pel primièr còp lo dreit de vòt a las femnas. Lo 15 de mai de 1768, per lo [[Tractat de Versalhas (1768)|Tractat de Versalhas]], la [[Republica de Gènoa]] cediguèt Corsega a [[França]], contra son grat perque se considerava coma independenta. Foguèt conquistada militarament per lo [[Reialme de França]] a la [[batalha de Ponte-Novo]], lo [[9 de mai]] de [[1769]].

== Geografia ==

[[Fichièr:Corse-photosat.jpg|thumb|right|175px|Fotosatellit de Corsega (NASA)]]

L'illa es situada en [[mar Mediterranèa]]. Alongada dins lo sens nòrd-sud, se troba alunhada de 160&nbsp;[[km]] de la còsta [[Provença|provençala]] ([[França]]), a 82&nbsp;km de la còsta [[toscana]] ([[Itàlia]]) e a sonque 12&nbsp;km al nòrd de [[Sardenha]], la granda illa sòrre. Es devesida en dos departaments: la [[Corsega del Sud]] e la [[Nauta Corsega]].

Apertenent a la [[Itàlia (region geografica)|region geografica italiana]], Corsega se situa amb [[Sardenha]] sus una microplaca continentala. Es durant l'[[Oligocèn|Oligo]]-[[Miocèn]] (al mitan del [[Cenozoïc]] entre aperaquí 22 a 25 milions d'anadas) que lo blòt corso-sard e la lanièra continentala s'escartan progressivament del blòt iberic, dobrissent darrièr lo [[Bacin algeroprovençal|bacin provençal]], la [[mar d'Alboran]], lo [[Bacin algroprovençal|bacin algerian]] e la [[mar Tirrèna]]<ref>[https://web.archive.org/web/20170905002859/http://www.earth-of-fire.com/article-le-cap-scandola-un-morceau-de-l-esterel-en-corse-101437964.html Cartes tirées de Durand, B., L. Jolivet, F. Horváth, and M. Séranne, The Mediterranean Basins : Tertiary extension within the Alpine Orogen, vol. Special Publication 156, The Geological Society, London, 1999].</ref>. La dinamica cessa amb lo blocatge de l'arc contre los domènis extèrnes, [[Apulia (placa tectonica)|apulian]] e [[Placa africana|african]]"<ref name="bionomie benthique">[http://paleopolis.rediris.es/benthos/MED/Geol-Med.html Géologie de la mer Méditerranée: origine des bassins], sur le site paleopolis.rediris.es.</ref>{{,}}<ref>[https://web.archive.org/web/20160303174743/http://pedagogie.ac-montpellier.fr/svt/litho/mediterranee/mediterranee.htm Ouverture de la Méditerranée occidentale], sur le site pedagogie.ac-montpellier.fr.</ref>.

=== Istòria ===

* Lo 15 de mai de 1768, per lo [[Tractat de Versalhas (1768)|Tractat de Versalhas]], la [[Republica de Gènoa]] cediguèt Corsega a [[França]].

=== GeografiaEconomia ===

{{Seccion vuèja o incompleta}}

L'illa es situada en [[mar Mediterranèa]]. Alongada dins lo sens nòrd-sud, se troba alunhada de 160&nbsp;[[km]] de la còsta [[Provença|provençala]] ([[França]]), a 82&nbsp;km de la còsta [[toscana]] ([[Itàlia]]) e a sonque 12&nbsp;km al nòrd de [[Sardenha]], la granda illa sòrre. Es devesida en dos departaments: la [[Corsega del Sud]] e la [[Nauta Corsega]].

=== EconomiaCultura ===

=== Cultura ===

==== Lenga ====

Vejatz article detalhat:''' [[Còrs (lenga)|còrs]]'''.

Linha 77 ⟶ 81:

* Ghjuvan Maria Comiti

=== LigamsNòtas extèrnes ===

{{Referéncias|grop=nt}}

=== Nòtas e referéncias ===

== Referéncias ==

<references/>

{{Clr}}

Linha 88 ⟶ 94:

[[Categoria:Corsega|*]]

{{ligam AdQ|it}}

{{ligam AdQ|ja}}

[[af:Korsika]]

[[als:Korsika]]

[[an:Corcega]]

[[ang:Corsica]]

[[ar:كورسيكا]]

[[arz:كورسيكا]]

[[az:Korsika]]

[[be:Корсіка]]

[[be-x-old:Корсыка]]

[[bg:Корсика]]

[[bn:কর্স]]

[[bo:ཁོར་སི་ཁ་གླིང་ཕྲན།]]

[[br:Korsika]]

[[bs:Korzika]]

[[ca:Còrsega]]

[[ceb:Corse]]

[[co:Corsica]]

[[cs:Korsika]]

[[cv:Корсика]]

[[cy:Corsica]]

[[da:Korsika]]

[[de:Korsika]]

[[el:Κορσική]]

[[en:Corsica]]

[[eo:Korsiko]]

[[es:Córcega]]

[[et:Korsika]]

[[eu:Korsika]]

[[ext:Córcega]]

[[fa:جزیره کرس]]

[[fi:Korsika]]

[[fr:Corse]]

[[frp:Corse]]

[[fy:Korsika]]

[[ga:An Chorsaic]]

[[gl:Córsega - Corse - Corsica]]

[[gv:Yn Chorsickey]]

[[he:קורסיקה]]

[[hr:Korzika]]

[[hsb:Korsika]]

[[hu:Korzika]]

[[hy:Կորսիկա]]

[[id:Korsika]]

[[io:Korsika]]

[[is:Korsíka]]

[[it:Corsica]]

[[ja:コルシカ島]]

[[jv:Korsika]]

[[ka:კორსიკა]]

[[kk:Корсика аралы]]

[[ko:코르시카]]

[[ku:Korsîka]]

[[kw:Corsica]]

[[la:Corsica]]

[[lad:Korsega]]

[[lb:Korsika]]

[[lij:Corsega]]

[[lt:Korsika]]

[[lv:Korsika]]

[[mk:Корзика]]

[[mr:कॉर्स]]

[[ms:Corse]]

[[nl:Corsica]]

[[nn:Korsika]]

[[no:Korsika]]

[[nrm:Corse]]

[[os:Корсикæ]]

[[pam:Corsica]]

[[pl:Korsyka]]

[[pms:Còrsica]]

[[pnb:کارسیکا]]

[[pt:Córsega]]

[[qu:Corse]]

[[ro:Corsica]]

[[roa-rup:Corsica]]

[[ru:Корсика]]

[[sc:Còssiga]]

[[scn:Còrsica]]

[[sco:Corsica]]

[[sh:Korzika]]

[[simple:Corsica]]

[[sk:Korzika]]

[[sl:Korzika]]

[[sq:Korsika]]

[[sr:Корзика]]

[[sv:Korsika]]

[[sw:Korsika]]

[[ta:கோர்சிகா]]

[[th:คอร์ซิกา]]

[[tl:Corsica]]

[[tr:Korsika]]

[[ug:كورسىكا ئارىلى]]

[[uk:Корсика]]

[[ur:کورسیکا]]

[[vec:Còrsega]]

[[vep:Korsik]]

[[vi:Corse]]

[[war:Corse]]

[[wuu:科西嘉岛]]

[[xmf:კორსიკა]]

[[yi:קארסיקע]]

[[zh:科西嘉岛]]

[[zh-classical:科西嘉]]

[[zh-min-nan:Corse]]