George Russell (muzyk)

Linia 96: Linia 96:

== Linki zewnętrzne ==

== Linki zewnętrzne ==

* [https://www.discogs.com/artist/80613-George-Russell Dyskografia George’a Russella], Discogs

* [https://www.discogs.com/artist/80613-George-Russell Dyskografia George’a Russella], Discogs

{{Kontrola autorytatywna}}

{{SORTUJ:Russell, George}}

{{SORTUJ:Russell, George}}

George Russell

George Russell (lata 60. XX wieku)
Imię i nazwisko	George Allen Russell
Data i miejsce urodzenia	23 czerwca 1923 Cincinnati
Data i miejsce śmierci	27 lipca 2009 Boston
Instrumenty	fortepian, perkusja
Gatunki	jazz
Zawód	muzyk
Powiązania	Gil Evans, Bill Evans
Zespoły
The Living Time Orchestra
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

George Allen Russell (ur. 23 czerwca 1923 w Cincinnati, zm. 27 lipca 2009 w Boston)^[1] – amerykański muzyk jazzowy, kompozytor, pianista i perkusista, oraz teoretyk, którego koncepcje wpłynęły na rozwój muzyki drugiej połowy XX wieku. Laureat NEA Jazz Masters Award 1990^[1].

George Russell: Ja nie gram na fortepianie, ja gram „Koncepcję lidyjską”^[2].

Urodził się z nieformalnego związku białego profesora muzyki z Oberlin College – Josepha^[3] i Bessie^[3], bogatej Afroamerykanki z Kentucky^[4]. Adoptowała go czarna rodzina z Cincinnati^[4]. Jego zastępczy ojciec był szefem kuchni w pociągach Baltimore and Ohio Railroad, matka zaś pielęgniarką. W dzieciństwie śpiewał w chórze Afrykańskiego Kościoła Metodystyczno-Episkopalnego i słuchał orkiestr grających na parowcach pływających po rzece Ohio. Na bębnach zaczął grać w skautowskim korpusie perkusyjno–fanfarowym (Boy Scout Drum-and-Bugle Corps). Chodził do integracyjnej szkoły średniej, gdzie spotykały go przejawy rasizmu^[4]. Dzięki przyznanemu stypendium podjął studia na historycznie afroamerykańskim Wilberforce University^[2]. Na uczelni grał w orkiestrze The Wilberforce Collegians, która uchodziła za kuźnię młodych talentów jazzowych. W różnym czasie występowali w niej bowiem tacy muzycy jak saksofoniści Ben Webster, Coleman Hawkins, Benny Carter i Frank Foster, trębacze Charles Freeman Lee i Cootie Williams, oraz bandlider Fletcher Henderson.

W 1941 otrzymał powołanie do wojska, ale wtedy po badaniach medycznych i ujawnieniu gruźlicy, na którą chorował od kilku lat, trafił do szpitala^[5]. Podczas półrocznej hospitalizacji jeden z pacjentów zapoznał go z podstawami teorii muzyki i rozbudził zainteresowanie tą dziedziną^[2]. Russell skomponował wtedy dla Benny’ego Cartera utwór New World.

Po wyjściu ze szpitala wyjechał do Chicago i został perkusistą w zespole Benny’ego Cartera. Kiedy jednak usłyszał grę Maksa Roacha, ustąpił mu miejsca w orkiestrze i podjął dwie decyzje: o zaprzestaniu gry na perkusji i poświęceniu się komponowaniu oraz teorii muzyki. Zainspirowany pianistyczną twórczością Theloniousa Monka, przeprowadził się do Nowego Jorku i dołączył do grupy młodych innowatorów jazzu skupionych wokół aranżera i kompozytora Gila Evansa. Regularnymi bywalcami mieszkania Evansa na Manhattanie byli: Miles Davis, Charlie Parker, Dizzy Gillespie, Gerry Mulligan i John Lewis^[6]. W latach 1945–1946 nawrót choroby spowodował jego ponowny pobyt w szpitalu, tym razem przez szesnaście miesięcy^[5]. W okresie leczenia rozpoczął pracę nad założeniami teoretycznymi Lidyjskiej koncepcji chromatycznej organizacji tonalnej (Lydian Chromatic Concept of Tonal Organization). Jej elementy zastosował w praktyce. W 1947 skomponował słynny, dwuczęściowy utwór Cubano Be, Cubano Bop, który wykorzystała orkiestra Dizzy’ego Gillespie’ego w eksperymentach z połączeniem bebopu z jazzem afrokubańskim. Rok później w hołdzie Parkerowi i Igorowi Strawinskiemu stworzył kompozycję z pogranicza jazzu i muzyki poważnej – A Bird in Igor’s Yard, którą premierowo wykonał klarnecista Buddy DeFranco^[5]. Ponadto w tym czasie studiował kompozycję pod kierunkiem Stefana Wolpe’ego. W 1953 została opublikowana w formie książkowej Lidyjska koncepcja chromatycznej organizacji tonalnej^[5]. Teoria ta obejmowała wszystkie systemy równomiernie temperowane i miała wpływ nawet na gatunki muzyki odległe od jazzu. Wg. Joachima-Ernsta Berendta: „Była pierwszą pracą teoretyczną opierającą naukę harmonii jazzowej na immanentnych prawach jazzu, a nie na zasadach muzyki europejskiej. Russellowska koncepcja improwizacji – lidyjska w sensie średniowiecznych tonacji kościelnych, a przecież chromatyczna w pojęciu nowoczesnym, przygotowała modalność Davisa i Johna Coltrane’a”^[7].

George Russell: Gdy chce się ogłosić nową teorię muzyki, cała walka toczy się o to, żeby tak poskładać zdania, aby ludzie je zrozumieli. Czasami, kiedy sam czytam je ponownie, niczego nie rozumiem^[2].

Na początku lat. 50 zaczął grać na fortepianie dla publiczności oraz prowadził kilka zespołów, w których występowali m.in. pianista Bill Evans, trębacz Art Farmer, saksofonista Hal McKusick, gitarzysta Barry Galbraith, kontrabasista Milt Hinton i perkusista Paul Motian. W 1956 nagrał jako lider swój pierwszy album The Jazz Workshop, wydany w roku następnym.

W 1964 przeprowadził się do Skandynawii, ponieważ nie akceptował wciąż istniejącej wówczas w Stanach Zjednoczonych segregacji rasowej^[2]. Nauczał na Uniwersytecie w Lund oraz koncertował ze swoim sekstetem w wielu krajach Europy. Pracował głównie w Norwegii i Szwecji m.in. z młodymi wówczas utalentowanymi muzykami: saksofonistą Janem Garbarkiem, gitarzystą Terje Rypdalem, trębaczem Pallem Mikkelborgiem i perkusistą Jonem Christensenem. Pisał również dla większych formacji. W kompozycjach wykorzystywał elementy swojej idei „formy pionowej”, którą wyjaśniał jako „warstwy rozbieżnych trybów zachowań rytmicznych”. W 1968 na zamówienie Szwedzkiego Radia skomponował Electronic Sonata for Souls Loved by Nature. Był to rozbudowany utwór awangardowy, wykorzystujący różne rodzaje muzyki, elektronikę oraz nowatorskie formy instrumentacji. Został nagrany w roku powstania podczas koncertu w muzeum sztuki Henie Onstad Kunstsenter w norweskim Bærum. Do kraju rodzinnego wrócił w 1969 i przyjął posadę w New England Conservatory of Music w Bostonie, gdzie nauczał swojej teorii do 2004^[2].

W latach 70. skomponował i nagrał na zamówienie trzy duże dzieła: Listen to the Silence – mszę na orkiestrę i chór dla Norweskiej Fundacji Kulturalnej, Living Time – utwór zamówiony przez pianistę Billa Evansa dla wytwórni Columbia Records oraz Vertical Form VI dla Szwedzkiego Radia. Dużo koncertował z wieloma własnymi zespołami. Od 1972 do 1978 prawie nie występował, pracował bowiem nad drugim, rozszerzonym wydaniem Lidyjskiej koncepcji...^[8]. W połowie lat 80., założywszy The Living Time Orchestra, powrócił do pracy na estradzie. Była to duża formacja o międzynarodowym składzie, z którą eksperymentował z wieloma gatunkami muzyki, m.in. funkiem, muzyką elektroniczną i jazz-rockiem^[2]. Z orkiestrą liczącą 40. muzyków nagrał w 1985 album z utworem The African Game. Następnie w zmniejszonym do czternastoosobowego składzie prezentował tę kompozycję na tournées w Europie i Stanach Zjednoczonych^[2]. W 1986, koncertując z muzykami brytyjskimi i amerykańskim, zespół czasowo przyjął nazwę: The International Living Time Orchestra.

Zmarł wskutek następstw choroby Alzheimera^[5][3]. Miał 86 lat. Po śmierci został skremowany. Prochy przekazano rodzinie lub któremuś z przyjaciół^[3].

Był żonaty i miał nieślubnego syna – Jocka Millgardha^[2][9].

• 1957 The Jazz Workshop (RCA Victor)
• 1959 New York, N.Y. – George Russell and His Orchestra (Decca)
• 1960 Jazz in the Space Age – George Russell and His Orchestra Featuring Bill Evans (Decca)
• 1961
  • Ezz-Thetics (Original Jazz Classics)
  • George Russell Sextet in K.C. (Brunswick)
• 1962
  • The Outer View (Riverside)
  • The Stratus Seekers (Riverside)
• 1965 George Russell Sextet at Beethoven Hall (SABA)
• 1969 Electronic Sonata for Souls Loved by Nature (Flying Dutchman Records)
• 1970 Othello Ballet Suite – Electronic Organ Sonata No. 1 (Flying Dutchman)
• 1971 The Essence Of George Russell (Sonet)
• 1972 Living Time – Bill Evans–George Russell Orchestra (CBS)
• 1973 Listen to the Silence (Concept Records)
• 1981 Vertical Form VI (Soul Note)
• 1985 The African Game (Blue Note)
• 1987 So What (Blue Note)
• 1988 New York (Electric Bird)
• 1990 The London Concert (Label Bleu)
• 1996 It's About Time (Label Bleu)
• 2005 The 80th Birthday Concert (Concept)
• 2008 George Russell Sextet Live in Breman and Paris 1964 (Gambit)
• 2010 George Russell – The Complete Remastered Recordings on Black Saint & Soul Note (Black Saint) – 9 CD

• Guggenheim Fellowship – dwukrotnie^[1]
• 1978 Le Prix Fats Waller przyznana przez L’Académie du Jazz za reedycje płyt New York N.Y. i Jazz In The Space Age (Francja)^[10]
• 1989 MacArthur Fellowship^[1]
• 1990 NEA Jazz Masters Award 1990
• Członkostwo w Królewskiej Akademii Muzycznej (Szwecja)^[1]

• NEA Jazz Masters – George Russell, National Endowment for the Arts
• George Russell, hilobrow.com
• George Russell, Composer Whose Theories Sent Jazz in a New Direction, Dies at 86, „The New York Times”
• George Russell Obituary, „The Guardian”

• Dyskografia George’a Russella, Discogs