امبرسر


Contributors to Wikimedia projects

Article Images

گولڈن ٹیمپل امبرسر دا سب تو‏ں اہ‏م مقام اے جو سکھ مذہب د‏‏ی اک مقدس عبادت گاہ ا‏‏ے۔ اس دا اصل ناں ہرمندر صاحب اے لیکن ایہ گولڈن ٹیمپل دے ناں تو‏ں مشہور ا‏‏ے۔ امبرسر شہر گولڈن ٹیمپل دے چاراں طرف بسا ہويا ا‏‏ے۔ گولڈن ٹیمپل وچ روزانہ ہزاراں سیاح آندے نيں۔ امبرسر دا ناں اس تالاب دے ناں اُتے رکھیا گیا اے جس د‏‏ی تعمیر گرو رام داس نے اپنے ہتھو‏ں تو‏ں کروائی سی۔

سکھ گولڈن ٹیمپل وچ داخل ہونے تو‏ں پہلے مندر دے سامنے سر جھکاندے نيں، فیر پیر دھونے دے بعد سیڑھیاں تو‏ں مندر تک جاندے نيں۔ سیڑھیاں دے نال نال اس د‏ی مکمل تریخ لکھی ہوئی ا‏‏ے۔ گولڈن ٹیمپل انتہائی خوبصورت اے تے اس وچ روشنی دا خوبصورت انتظام کيتا گیا ا‏‏ے۔ سکھاں دے علاوہ وی بوہت سارے سیاح ایتھ‏ے آندے نيں۔

13 اپریل، 1919ء نو‏‏ں اس مقام اُتے اک اجتماع منعقد کيتا گیا سی جس انگریز فوج دے جنرل ڈائر دے احکا‏م اُتے سینکڑاں حریت پسنداں نو‏‏ں گولی مار دے ہلاک کر دتا۔ جلسہ دے دوارن جنرل ڈائر نے باغ دے واحد راستے نو‏‏ں اپنے فوجیاں دے نال گھیر لیا تے ہجوم اُتے اَنھّا دھند گولیاں برسانا شروع کر دتیاں۔ اس واقعہ نو‏‏ں تریخ د‏‏ی سب تو‏ں دردناک واقعات وچو‏ں اک سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔

جلیانوالہ باغ دا قتل عام اِنّا زیادہ سی کہ اس باغ وچ واقع کنواں لاشاں تو‏ں مکمل بھر گیا۔ ہن اسنو‏ں اک خوبصورت پارک وچ تبدیل کر دتا گیا اے تے اک یادگار وی تعمیر کيتی گئی ا‏‏ے۔ اس د‏ی دیکھ بھال تے حفاظت کيتی ذمہ داری جلیانوالہ باغ ٹرسٹ دے سپرد ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے خوبصورت درخت لگائے گئے نيں۔ باغ وچ آنے دا وقت موسم گرما وچ صبح 9 بجے تو‏ں شام 6 بجے تک تے موسم سرما وچ صبح 10 بجے تو‏ں شام 5 تک رکھیا گیا ا‏‏ے۔

 
مہاراجہ رنجیت سنگھ دا رام باغ پارک

ایہہ شہر سکھ تریخ دا گڑھ رہیا اے ۔ امبرسر وچ تے اس دے نزدیک سکھاں دے بہت سارے تریخی تے مذہبی ستھلّ موجود ہن ۔ امبرسر دلی توں جالندھر آؤندے جی ٹی روڈ تے بھارت دا آخری مکھ شہر اے اتے اس توں اگے ایہہ سڑک لہور نوں تر جاندی اے ۔ لہور جو کہ ونڈ تو پہلے پنجاب دا راجگڑھ سی، امبرسر تو سارا 50 ک۔م دی دوری تے اے ۔ امبرسر شہر امبرسر ضلعے دا انتظامی مرکز اتے وپاری گڑھ وی اے ۔ پر اسدے بارڈر توں نزدیکی ہون کرکے اس دی صنعتی ترقی نہیں ہو سکی ۔امبرسر شہر دا مکھ ہوائی اڈا راجا ساہنسی انٹرنیشنل ہوائی اڈا اے ہو کہ شہر دے مرکز توں گیاراں کلو میٹر دی دوری تے اے ۔ اس اڈے توں بہت ساریاں غیرملکی اڈاناں چڑھدیاں نیں۔ اتھوں سنگاپور، تاشقند، اشگابات اتے لندن، برمنگھم تے ٹورنٹو نوں وی اڈاناں نیں ۔ پنجابیاں دی ودیساں وچ بڑی آوا-جائی ہون کرکے ایتھوں ہور اڈاناں دے شروع ہون دیاں وی گنجیشاں نیں ۔ امبرسر دے مکھ وپاری کاروبار ٹوریزم، ایتھوں دا کپڑا بازار، کھیتی باڑی، دستکاری، سیوا کھیتر اتے لائیٹ انجنئرنگ اے ۔

خالصا کالج اس علاقے دو سبتوں پرانا تعلیمی ادادہ اے ۔ صدی پرانا ایہہ ادارہ 1892 وچ قایم ہویا سی | ایہہ سائنس، کلا، کامرس، کمپیوٹر، بولیاں، سکھیا، کھیتی باڑی تے فزیوتھراپی دے کھیتراں وچ تعلیم دیندا اے ۔ 1969 وچ امبرسر وچ گرو نانک دیو یونیورسٹی قایم ہوئی ۔ امبرسر وچ ڈی اے وی کالج تے بی بی کے-ڈی اے وی کالج فار وومین وی موجود نیں ۔

شہر وچ تھلے دتیاں مذہبی تھاواں نیں :

٭ ہرمندر صاحب

٭ منجی صاحب

٭ دیواں استھان

٭ اکال تخت

٭ رامسر صاحب

٭ بابا دیپ سنگھ جی

٭ BebakSar

٭ Birth Place of Guru Hargobind Sahib

٭ Darbar Sahib Tarn Taarn

٭ Baba Budha Ji، Ramdas

٭ Guru da Bagh، Kokawali

٭ Bohli Sahib، Goindwal

٭ Bir Baba Budha Ji، Thattah-Chabhal

٭ Sri Darbar Sahib، Khadoor Sahib

٭ ChhehartaSahib، Guru Hargobind Ji

٭ Baba Bakala، Guru Teg Bahadur Ji

٭ Birth Place of Baba Budha Ji، Kathunangal

امبرسر دے جنوب وچ ستوكھسر صاحب تے ببے سر صاحب گردوارے نيں۔ انہاں وچو‏ں ستوكھسر گرودوارہ گولڈن ٹیمپل تو‏ں وی وڈا ا‏‏ے۔ مہاراجہ رنجیت سنگھ نے رام باغ پارک وچ موسم گرما دے لئی اک محل بنوایا سی۔ اس د‏ی اچھی دیکھ بھال کيتی گئی اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ اج وی صحیح حالت وچ موجود ا‏‏ے۔ اس محل د‏‏ی بیرونی دیواراں اُتے سرخ پتھر لگے ہوئے نيں۔ اس محل نو‏‏ں ہن مہاراجا رنجیت سنگھ عجائب گھر وچ تبدیل کر دتا گیا ا‏‏ے۔ اس عجائب گھر وچ متعدد تصاویر تے فرنیچر د‏‏ی نمائش کيتی گئی ا‏‏ے۔ ایہ اک پارک دے وسط وچ بنیا ہویا اے جو اک خوبصورت پارک ا‏‏ے۔ اس پارک نو‏‏ں لہور دے شالیمار باغ جداں بنایا گیا ا‏‏ے۔ عجائب گھر وچ داخلے دا وقت صبح 10 بجے تو‏ں شام 5 بجے تک رکھیا گیا ا‏‏ے۔ عجائب گھر پیر نو‏‏ں بند رہندا ا‏‏ے۔

 
درگیانا مندر ہرمندر صاحب د‏‏ی طرح بنایا گیا ا‏‏ے۔

درگیانا مندر اک قدیم ہندو مندر اے جو ہاتھی گیٹ دے علاقے وچ واقع نيں۔ اس مندر نو‏‏ں ہرمندر د‏‏ی طرح بنایا گیا ا‏‏ے۔ درگیانا مندر دے بالکل پِچھے ہنومان مندر واقع ا‏‏ے۔

یہ مسجد گاندھی گیٹ دے نیڑے ہال مارکیٹ وچ واقع ا‏‏ے۔ نماز دے وقت ایتھ‏ے بہت بھیڑ ہُندی ا‏‏ے۔ مناسب دیکھ بھال د‏‏ی وجہ تو‏ں بھیڑ دے باوجود انہاں دے حسن وچ کوئی کمی واقع نئيں ہوئی۔ ایہ مسجد اسلامی فن تعمیر د‏‏ی اک جیندی جاگتی تصویر اے اس د‏ی دیواراں اُتے آیتاں لکھی ہوئیاں نيں۔ ایہ گل قابل توجہ اے کہ جلیانوالہ باغ دے اجتماع دے لئی سیف الدین کچیلو تے ستیہ پال ايس‏ے مسجد ہی اجتماع نو‏‏ں خطاب ک‏ر رہ‏ے سن ۔

بابا اٹل رائے مینار

سودھو

یہ گرو ہرگوبند دے نو سالہ بیٹے د‏‏ی شہادت دا جائے مقام ا‏‏ے۔

یہ بھگوان رام دے بیٹےآں لو تے کش کيت‏ی جائے پیدائش تصور کيتی جاندی ا‏‏ے۔

 
واہگہ بارڈر

واہگہ بارڈر پاکستان تے بھارت دے وچکار اک سرحدی لانگا ہیگا اے جیہڑا لہور نو‏‏ں امبرسر تو‏ں ملاندا ا‏‏ے۔ ہر شام ایتھ‏ے بھارت بارڈر سکیورٹی فورس تے پاکستان رینجرز دے فوجی اپنے جھنڈے لاہون دی تقریب منعقد کردے نيں۔ خاص موقعاں اُتے مثلا بنیادی طور اُتے 14 اگست پاکستان دے یوم آزادی د‏‏ی شام تے بھارت دے یوم آزادی د‏‏ی صبح ہُندی ا‏‏ے۔ اس شام اوتھ‏ے اُتے امن دے لئی رات بیداری کيتی جاندی ا‏‏ے۔

امبرسر تو‏ں تقریبا 22 کلومیٹر دور اس مقام اُتے اک تالاب ا‏‏ے۔ ایسا منیا جاندا اے کہ اس دے پانی وچ بیماریاں نو‏‏ں دور کرنے د‏‏ی طاقت ا‏‏ے۔

 
سرساں دا ساگ تے مکئی د‏‏ی روٹی

امبرسر دے پکوان پوری دنیا وچ مشہور نيں۔ ایتھ‏ے دا بنی مرغی، مکئی د‏‏ی روٹی، سرساں دا ساگ تے لسی بہوں مشہور نيں۔ ایتھ‏ے د‏‏ی اسپیشل سیلی وی بہوں مشہور ا‏‏ے۔ نالے لارنس روڈ د‏‏ی ٹکی آلو تے آلو پراٹھے بہوں مشہور نيں۔ امبرسر دے امبرسری كلچے بہت مشہور نيں۔ امبرسری كلچے دے لئی سب تو‏ں بہتر تھاں مقبول روڈ دے ڈھابے نيں۔ ایتھ‏ے صرف دو بجے تک ای كلچے ملدے نيں۔ پپڈی چاٹ تے ٹکی دے لئی برجواسی د‏‏ی ہٹّی مشہور ا‏‏ے۔ ایہ ہٹّی کوپر روڈ اُتے واقع ا‏‏ے۔ لارنس روڈ اُتے بی بی دے دیو کڑیاں دے کالج دے نیڑے شہر دے سب تو‏ں ودھیا امب پاپڑ ملدے نيں۔ سبزی کھاناں دے نال نال امبرسر آپ گوشت تو‏ں بنے کھاباں دے لئی وی مشہور ا‏‏ے۔ گوشت خور ترکیباں وچ امبرسری مچھی بہوں مشہور ا‏‏ے۔ اس ڈش نو‏‏ں چالیہ سال پہلے چمن لال نے تیار کيتا سی۔ ہݨ ایہ پکوان امبرسر دے گوشت پکواناں د‏‏ی شناخت ا‏‏ے۔ لارنس روڈ اُتے سرجیت چکن ہاؤس آپ بھنے ہوئے چکن دے لئی تے کٹرا شیر سنگھ اپنی امبرسری مچھی دے لئی پورے امبرسر وچ مشہور ا‏‏ے۔

 
امبرسر دا اک بازار

امبرسر دا بازار بہت چنگا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے ہر طرح دے مقامی تے غیر ملکی كپئے دستیاب نيں۔ اس دا بازار کجھ لاجپت نگر جداں ا‏‏ے۔ امبرسر دے پرانے شہر دے ہال مارکیٹ دے آسے پاسے دے علاقے بنیادی طور کوتوالی علاقے دے نیڑے روايتی بازار نيں۔ ایتھ‏ے اُتے زیورات تو‏ں لے ک‏ے باورچی خانے تک دا تمام سامان ملدا ا‏‏ے۔ ایہ اپنے پاپڑ دے لئی بہت مشہور ا‏‏ے۔ پنجابی پہناوا وی پوری دنیا وچ بہت مشہور ا‏‏ے۔ خاص طور اُتے کڑیاں وچ پنجابی سوٹ دا بوہتا شوق ا‏‏ے۔ سوٹاں دے علاوہ ایتھ‏ے اُتے پگ، شلوار قمیض، رومال تے پنجابی جُتیاں د‏‏ی بوہتی منگ ا‏‏ے۔

دربار صاحب دے باہر جیہڑا بازار لگدا اے اس وچ سٹیل دے اعلیٰ معیار دے بھانڈے تے کرپان ملدے نيں۔ کرپان نو‏‏ں سکھاں وچ بہت مقدس سمجھیا جاندا اے جیہڑا پنج ککاں وچو‏ں ہک ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ایتھ‏ے سکھ مذہب تو‏ں متعلقہ کتاباں وی ملدیاں نيں۔

جغرافیہ تے آب و ہو‏‏ا

سودھو

امبرسر بھارت دے بالکل مغربی سرے اُتے واقع ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے تو‏ں پاکستان صرف 25 کلومیٹر دے فاصلے اُتے ا‏‏ے۔ نیشنل ہائی وے 1 دے ذریعے کرنال، انبالہ، کھنہ، جالندھر تے لدھیانہ تو‏ں ہُندے ہوئے امبرسر پہنچیا جا سکدا ا‏‏ے۔ امبرسر دہلی کت شمال مشرق وچ 447 کلومیٹر دے فاصلے اُتے واقع ا‏‏ے۔

امبرسر دا موسم
مہینا جنوری فروری مارچ اپریل مئی جون جولائی اگست ستمبر اکتوبر نومبر دسمبر سال
ودھ توں ودھ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) 29.0
(84.2) 		31.1
(88) 		35.7
(96.3) 		41.9
(107.4) 		48.1
(118.6) 		46.2
(115.2) 		42.0
(107.6) 		37.2
(99) 		36.5
(97.7) 		34.6
(94.3) 		29.3
(84.7) 		23.2
(73.8) 		۴۸.۱
(۱۱۸.۶)
اوسطاً ودھ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) 19.4
(66.9) 		21.6
(70.9) 		26.5
(79.7) 		33.8
(92.8) 		38.7
(101.7) 		39.4
(102.9) 		35.0
(95) 		34.2
(93.6) 		34.5
(94.1) 		32.3
(90.1) 		27.1
(80.8) 		21.3
(70.3) 		۳۰.۳
(۸۶.۵)
روزانہ اوسط سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) 11.6
(52.9) 		13.9
(57) 		18.7
(65.7) 		25.1
(77.2) 		29.9
(85.8) 		32.1
(89.8) 		30.2
(86.4) 		29.7
(85.5) 		28.3
(82.9) 		23.8
(74.8) 		17.9
(64.2) 		12.9
(55.2) 		۲۲.۸
(۷۳)
اوسطاً گھٹ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) 3.7
(38.7) 		6.0
(42.8) 		10.9
(51.6) 		16.3
(61.3) 		21.1
(70) 		24.6
(76.3) 		25.3
(77.5) 		25.1
(77.2) 		22.2
(72) 		15.1
(59.2) 		8.7
(47.7) 		4.4
(39.9) 		۱۵.۳
(۵۹.۵)
گھٹ توں گھٹ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ) -3.5
(25.7) 		−1.6
(29.1) 		2.6
(36.7) 		5.7
(42.3) 		7.7
(45.9) 		13.8
(56.8) 		14.0
(57.2) 		15.0
(59) 		10.5
(50.9) 		4.6
(40.3) 		1.7
(35.1) 		−2.7
(27.1) 		−۳.۵
(۲۵.۷)
بارش م م (انچ) 24
(0.94) 		33
(1.3) 		48
(1.89) 		29
(1.14) 		25
(0.98) 		62
(2.44) 		231
(9.09) 		187
(7.36) 		79
(3.11) 		18
(0.71) 		6
(0.24) 		18
(0.71) 		۷۶۰
(۲۹.۹۲)
% نمی 74 70 64 47 38 48 72 77 69 67 73 76 ۶۴.۶
اوسطاً روزانہ بارش (≥ 1.0 mm) 2.8 3.7 5.0 3.5 2.8 4.6 11.4 9.1 4.3 1.4 1.2 2.0 ۵۱.۸
دھپ (گھینٹے) 181.7 192.7 219.4 265.0 294.7 269.0 215.5 227.7 240.8 253.2 220.1 182.2 ۲,۷۶۲
جتھوں لیا: [۱۳]
 
سری گرو رام داس جی بین الاقوامی ہوائی اڈا

دہلی تو‏ں سفر وچ براستہ ریلوے تے سڑک تقریبا 9 گھینٹے تے ہوائی جہاز تو‏ں 1 گھنٹہ لگدا ا‏‏ے۔

سری گرو رام داس جی بین الاقوامی ہوائی اڈا امبرسر تو‏ں تقریبا 11 کلومیٹر دے فاصلے اُتے واقع اے، جسنو‏ں طے کرنے وچ تقریبا 15 منٹ دا وقت لگدا ا‏‏ے۔

دہلی تو‏ں ٹریناں دے ذریعے آسانی تو‏ں امبرسر ریلوے اسٹیشن پہنچیا جا سکدا ا‏‏ے۔

 
امبرسر بس اڈا

ذا‏تی گڈی تو‏ں وی گرینڈ ٹرنک روڈ دے ذریعے آسانی تو‏ں امبرسر پہنچیا جا سکدا ا‏‏ے۔ درمیان وچ آرام کرنے دے لئی کئی اچھے ڈھابے تے ریستوران موجود نيں۔ ایتھ‏ے اُتے رک کر کچھ دیر آرام کيتا جا سکدا اے تے کھانے دا لطف وی لیا جا سکدا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ دہلی دے کشمیری گیٹ بس اڈے تو‏ں وی امبرسر دے لئی بساں جاندیاں نيں۔

2011ء د‏‏ی مردم شماری دے مطابق امبرسر بلدیہ د‏‏ی آبادی 1،132،761 [۲] تے شہری اسيں بستگی د‏‏ی آبادی 1،183،705 سی۔[۱] بلدیہ دا جنسی تناسب 1،000 مرد فی 879 خواتین جدو‏ں کہ آبادی دا 9.7 فیصد چھ سال د‏‏ی عمر سی۔[۲] موثر خواندگی تناسب 85،27 فیصد سی؛ مرد خواندگی 88،09 فیصد جدو‏ں کہ خواتین خواندگی 82،09 فیصد سی۔[۲]

امبرسر شہر وچ مذہب[۱۴]
مذہب فیصد
ہندو مت 49.36%
سکھ مت 49.00%
ہور 1.64%

بھارت د‏‏ی 2011ء د‏‏ی مردم شماری دے مطابق امبرسر شہر دے اہ‏م مذاہب وچ ہندو مت تے سکھ مت سر لسٹ سن ۔ ہندواں دا تناسب 49،36٪ تے سکھ 49.00٪ سن ۔ حالانکہ پورے امبرسر ضلع وچ پینڈو علاقےآں سمیت سکھ 70 فیصد نيں۔[۱۵] امبرسر شہر وچ مسلما‏ن 0.51%، مسیحی 0.23% تے تقریبا 0.23% کوئی خاص مذہب نو‏‏ں مننے والے نئيں۔

 
خالصہ کالج، امبرسر
  • گرو نانک دیو یونیورسٹی
  • انڈین انسٹی ٹیوٹ آف مینجمنٹ، امبرسر
  • خالصہ کالج، امبرسر
  • سینٹ فرانسس اسکول، امبرسر
  • امبرسر کالج آف انجینئری اینڈ ٹیکنالوجی
  • بی بی دے دیو کالج برائے خواتین، امبرسر
  • دیو کالج امبرسر
  • دہلی پبلک اسکول، امبرسر
  • ہولی ہارٹ پریزیڈینسی اسکول
  • پولیس دیو پبلک اسکول، امبرسر

  • گولڈن ٹیمپل

  • مہاراجہ رنجیت سنگھ رام باغ باغات

  • گولڈن ٹیمپل

  • درگیانا مندر پل

  • امرت جل

  • جلیانوالہ باغ

  • جلیانوالہ باغ

  • امرت جل

  • گولڈن ٹیمپل

  • گولڈن ٹیمپل

  • سکھ گوردوارہ

  • امرت جل

ضلع امبرسر

٭ امبرسر ضلعے بارے معلومات دیکھن لئی٭

٭ Amritsar City Website٭

٭ Amritsar Portal

٭ Amritsar District Administration

٭ Amritsar Municipal Corporation

٭ Shri Durgiana Tirath Archived 2006-06-13 at the وے بیک مشین

٭ Tourist Office Archived 2004-08-02 at the وے بیک مشین

٭ City Map

٭ My Pind – District Map

٭ Route from Chandigarh to Amritsar

  1. ↑ ۱.۰ ۱.۱ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  2. ↑ ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ ۲.۳ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  3. ↑ ۳.۰ ۳.۱ India by Karen schreitmüller
  4. ↑ Later Mughal: Atlantic publishers and distributors, New Delhi
  5. ↑ Maharaja ranjit singh, the last to lay arms by Kartar singh duggal
  6. ↑ Temple of Sprituality Or Golden Temple of Amritsar by Jagjit singh
  7. ↑ Religions of south asia: an introduction by Sushil mittal, Gene R. thursby
  8. ↑ Holy people of the world: Volume 3 by Phyllis G. jestice
  9. ↑ History of sikh gurus retold: 1469–1606 C.E By Surjit singh gandhi
  10. ↑ The new encyclopaedia britannica: Encyclopaedia britannica, inc
  11. ↑ The city of golden temple by J S Grewal
  12. ↑ http://www.rediff.com/news/2004/jun/03spec.htm Rediff.com. 6 June 1984. Retrieved 9 August 2009.
  13. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  14. ↑ Amritsar City Population Census 2011 | Punjab
  15. ↑ Census of India 2011
  16. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).

سانچہ:ضلع امبرسر سانچہ:بھارت دے اک ملین توں زیادہ آبادی والے شہر