Apirilaren 5

Apirilaren 5a gregoriotar egutegiaren urteko laurogeita hamabosgarren eguna da, 96garrena bisurteetan. 270 egun falta dira urtea amaitzeko.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

• 1979 – ETAk, Pedro Fernandez Serrano enpresaburua erail zuen Iruñean.
• 2008 – Azpeitia UEMA elkartean sartzea adostu zuen.

• 1991 – Bosnia-Herzegovinak independentzia proklamatu zuen Jugoslaviatik.
• 1999 – Esteban Esteban Nieto euskal presoaren ospitaleko ohera kateatu ziren ekintzaileak. Nieto Puerto Realeko erietxean zegoen, minbizia diagnostikatuta eta medikuek hiletsita. Presoa irailan hil zen.
• 2006 –
  • Espainiako ejerzitoaren hegazkin baten hegaldi oker batek, elektrizitate gabe utzi zituen Nafarroa hegoaldeko 4.500 pertsona.
  • Greba, RTVEn, gobernuak aurrera eraman nahi izan zuen gastu murrizketengatik, 2.000 lanpostutik gora murrizteko asmoarekin.
• 2010 –
  • 43 pertsona hil ziren Pakistan ipar-ekialdean talibanek egindako atentatuetan.
  • Indiako Chhattisgarh estatuan gerrilla maoistak 73 polizia hil zituen.
• 2024 – Ekuadorko indar polizial eta militarrak Quitoko enbaxada mexikarrean bortizki sartu eta Jorge Glas Ekuadorko presidenteorde ohia atxilotu zuten.

• 1987ko Nafarroako Bertsolari Txapelketan Ernest Alkhatek bere lehen txapela jantzi zuen.
• 1992ko Nafarroako Bertsolari Txapelketan Manolo Arozenak bere hirugarren txapela jantzi zuen.
• 1998ko Nafarroako Bertsolari Txapelketan Estitxu Arozenak bere bigarren txapela jantzi zuen.
• 2006 – Kulturaren Vianako Printzea Saria Javier Tejada fisikoari eman zitzaion.
• 2008 – Asier Otamendik 2008ko Arabako Bertsolari Txapelketa irabazi eta bederatzigarren txapela jantzi zuen.
• 2009 – Martxoaren 26an Tuteran hasitako 16. Korrikari amaiera eman zitzaion Gasteizen.

• 1954 – Prince Valiant (Printze Ausarta) filma estreinatu zen, Henry Hathawayek zuzendu eta James Mason, Janet Leigh eta Robert Wagner aktoreek antzeztu zuten.

• 2009 – Akaba Bera Bera eskubaloi taldeak Espainiako Erreginaren Kopa irabazi zuen.

• 1998 – 1998ko Bost Nazioen Txapelketa: Frantziak 12. txapelketa eskuratu zuen, bigarrena jarraian, bietan partida guztiak irabaziz gainera.

• 1772 – Francisco Mazarredo, bizkaitar militarra (h. 1845).
• 1817 – José Piqué, nafar militar eta musikagilea (h. 1900).
• 1854 – Bixente Goikoetxea Errasti, arabar musikagilea (h. 1916).
• 1859 – Vicente González de Echávarri, arabar idazle eta politikaria, Valladoliden (h. 1917).
• 1877 – Gabriel Ybarra, bizkaitar merkatari, enpresaburu eta industrialaria (h. 1951).
• 1918 – Vicente Valle, bizkaitar futbolaria (h. 1993).
• 1922 – Xabier Aizarna, gipuzkoar politikaria, Gipuzkoako Foru Aldundiko Diputatu Nagusia (h. 1998).
• 1928 – Pio Caro Baroja, espainiar idazlea, zinema zuzendaria eta dokumentalgilea, Euskal Herrian eta bereziki Nafarroan lan handia egina (h. 2015).
• 1944 – Xabier Lete, euskal idazle, poeta eta kantaria, eta politikaria (h. 2010).
• 1958 –
  • Angel Illarramendi, gipuzkoar musikagilea.
  • Rosa Elizburu, ezker abertzaleko bizkaitar politikaria, Atxondoko emakumezko lehen alkatea.
• 1961 – Teodoro Rastrojo, madrildar futbolari ohia, Athletic Clubean aritutakoa.
• 1965 – Carmen San Esteban, arabar aktorea.
• 1967 – Ane Urkiola, EAJko gipuzkoar politikaria.
• 1968 – Leire Narbaiza, gipuzkoar euskara irakasle, euskalgintzako militante, feminista, blogari eta hedabideetako iritzi-emailea.
• 1969 –
  • Thierry Elissalde, lapurtar txirrindulari ohia.
  • Nerea Iriarte, gipuzkoar telebista aurkezlea eta kazetaria.
• 1974 – Ibon Zabala, euskal idazlea (h. 1995).
• 1975 – Javier Remírez, nafar abokatu eta PSNko politikaria.
• 1989 –
  • Galder Cerrajería, bizkaitar futbolaria.
  • Ander García, gipuzkoar saskibaloi jokalaria.
• 1990 – Maialen Garcia, gipuzkoar belar hockey jokalaria.
• 1994 – Haizea Beruete, nafar bertsolaria (h. 2022).
• 1995 – Andoni Ugarte, gipuzkoar futbolaria.
• 1996 – Andoni López Saratxo, bizkaitar futbolaria.
• 2003 - Aitor Agirre Egaña, gipuzkoar txirrindularia.

• 1568 – Urbano VIII.a, Aita santua (h. 1644).
• 1588 – Thomas Hobbes, ingeles filosofoa (h. 1679).
• 1622 – Vincenzo Viviani, italiar matematikaria eta fisikaria (h. 1703).
• 1626an baitatua – Jan van Kessel Zaharra, flandriar margolaria (h. 1679).
• 1723 – Catalina Carlota De la Gardie, suediar noblea (h. 1763).
• 1788 – Franz Pforr, alemaniar margolari erromantikoa, nazaretar mugimenduari atxikia (h. 1812).
• 1793 – Felix de Muelenaere, Belgikako lehen ministroa (h. 1862).
• 1801 – Vincenzo Gioberti, italiar apaiza, filosofoa eta politikaria (h. 1852).
• 1804 – Matthias Jakob Schleiden, alemaniar botanikaria (h. 1881).
• 1810 – Henry Rawlinson, ingeles militarra eta arkeologoa (h. 1895).
• 1811 – Jules Dupré, frantziar margolaria (h. 1889).
• 1814 – Felix von Lichnowsky, prusiar militar eta politikaria (h. 1848).
• 1827 – Joseph Lister, britainiar kirurgilaria (h. 1912).
• 1832 – Jules Ferry, frantziar politikaria (h. 1893).
• 1837 – Algernon Charles Swinburne, ingeles poeta eta kritikaria (h. 1909).
• 1853 – Joaquima Santamaria i Ventura, kataluniar idazle, folklorista eta itzultzailea (h. 1930).
• 1857 – Alexandro Ia Bulgariakoa, Bulgariako Printzerriko lehenbiziko printzea (h. 1893).
• 1869 – Albert Roussel, frantziar musikagilea (h. 1937).
• 1871 – Orfilia Rico, uruguaiar aktorea (h. 1936).
• 1883 – Walter Huston, kanadar-estatubatuar aktorea (h. 1950).
• 1892 – Hermann Kemper, alemaniar ingeniaria, lebitazio magnetikoaren aitzindaria (h. 1977).
• 1896 – Fernando García Mercadal, espainiar arkitektoa (h. 1985).
• 1900 –
  • Herbert Bayer, austriar pintore eta arkitektoa (h. 1985).
  • Spencer Tracy, estatubatuar aktorea (h. 1967).
• 1901 – Melvyn Douglas, estatubatuar aktorea (h. 1981).
• 1908 –
  • Bette Davis, estatubatuar aktorea (h. 1989).
  • Mary Welsh Hemingway, estatubatuar kazetaria eta Ernest Hemingwayen laugarren emazte eta alarguna (h. 1986).
  • Herbert von Karajan, austriar orkestra-zuzendaria (h. 1989).
• 1911 –
  • Olof Eriksson, Finlandiako udalerrietako hainbat armarri marraztu zituen gizona (h. 1987).
  • Hédi Nouira, Tunisiako lehen ministroa (h. 1993).
• 1912 – Ricardo Arias, Panamako presidentea (h. 1993).
• 1913 –
  • Antoni Clavé, kataluniar margolari, eskultore eta artista grafikoa (h. 2005).
  • Nicolas Grunitzky, Togoko presidentea (h. 1969).
• 1916 – Gregory Peck, estatubatuar aktorea (h. 2003).
• 1917 – Robert Bloch, estatubatuar idazlea (h. 1994).
• 1919 – Patricia St. John, ingeles idazle ets misiolari ebanjelikoa (h. 1993).
• 1920 –
  • Barend Biesheuvel, Herbehereetako lehen ministroa (h. 2001).
  • Arthur Hailey, britainiar-kanadar eleberrigilea (h. 2004).
• 1923 – Nguyên Van Thieu, Hego Vietnamgo presidentea (h. 2001).
• 1926 – Roger Corman, estatubatuar kultuzko zinema ekoizle eta zuzendaria (h. 2024).
• 1927 – Thanin Kraiwichian, Thailandiako lehen ministroa.
• 1929 –
  • Hugo Claus, belgikar idazlea (h. 2008).
  • Ivar Giaever, norvegiar fisikaria, 1973ko Fisikako Nobel Saria.
  • Nigel Hawthorne, ingeles aktorea (h. 2001).
• 1934 – Roman Herzog, Alemaniako presidentea (h. 2017).
• 1936 – Rahim Huseynov, Azerbaijango lehen ministroa (h. 2023).
• 1937 – Colin Powell, estatubatuar jenerala, Golkoko Gerrako operazio militarraren arduradun nagusia (h. 2021).
• 1938 – Nancy Holt, estatubatuar artista (h. 2014).
• 1942 – Peter Greenaway, britainiar margolari eta zinemagilea.
• 1943 –
  • Julio César Santoyo, espainiar filologoa, ingelesaren espezialista eta itzulpen ikasketetan aditua, Arabako historiaren inguruko ikerketa ugari argitaratu dituena.
  • Jean-Louis Tauran, frantziar kardinala (h. 2018).
• 1945 - Adelina Jiménez Jiménez, irakasle nazional titulua oposizio bidez lortu zuen ijito etniako lehen emakumea.
• 1947 – Gloria Macapagal-Arroyo, Filipinetako presidente ohia.
• 1948 – Les Binks, ipar irlandar musikaria, Judas Priest bandako bateria-jolea.
• 1949 – Judith Resnik, estatubatuar ingeniari elektrikokoa, software-ingeniaria, ingeniari biomedikoa, pilotua eta astronauta (h. 1986).
• 1950 – Agnetha Fältskog, suediar kantaria, ABBA taldeko kidea.
• 1951 –
  • Nedim Gürsel, turkiar idazlea.
  • Dean Kamen, estatubatuar enpresaburu eta asmatzailea, Segwayaren asmatzailea eta FIRST erakundearen sortzailea.
• 1953 – Gerry Kelly, irlandar errepublikar politikaria.
• 1954 – Yoshiichi Watanabe, japoniar futbolari ohia.
• 1955 –
  • Lazarus Chakwera, Malawiko presidentea.
  • Akira Toriyama, japoniar mangaka (h. 2024).
  • Takayoshi Yamano, japoniar futbolari ohia.
• 1956 –
  • Ana Luísa Amaral, portugaldar poeta, itzultzaile eta irakaslea (h. 2022).
  • El Risitas, espainiar umoregile eta aktorea (h. 2021).
• 1958 – Glòria Pérez-Salmerón, kataluniar liburuzaina, Espainiako Liburutegi Nazionaleko zuzendari ohia.
• 1961 – Andrea Arnold, britainiar zine zuzendari, gidoilari eta aktorea.
• 1962 –
  • Adelfa Calvo, andaluziar aktorea.
  • Lana Clarkson, estatubatuar aktore eta modeloa (h. 2003).
• 1964 – Per Pedersen, daniar txirrindulari ohia.
• 1968 - Cristina Sánchez-Andrade, galiziar kazetaria, irakaslea, idazlea, itzultzailea eta literatura kritikaria.
• 1969 – Ravindra Prabhat, hindiz idazten duen poeta, kazetari, eleberrigile eta narrazio laburren idazlea.
• 1973 – Élodie Bouchez, frantziar aktorea.
• 1975 – Caitlin Moran, britainiar idazle eta kazetaria.
• 1978 – Alfredo Galán, El Asesino de la Baraja, espainiar serie-hiltzaile eta militar ohia.
• 1979 –
  • Vlada Avramov, serbiar futbolari ohia.
  • Nisha Ayub, pertsona transgeneroen eskubideen aldeko malaysiar ekintzailea.
  • Mitsuo Ogasawara, japoniar futbolari ohia.
  • Cristina Urgel, espainiar aktorea eta telebista-aurkezlea.
• 1980 – Waltary Agustí, kubatar pilotaria, trinketean aditua.
• 1982 – Lacey Duvalle, estatubatuar aktore pornoa.
• 1984 – Kisho Yano, japoniar futbolaria.
• 1987 – Loida Zabala Ollero, espainiar haltera.
• 1988 – Quade Cooper, zeelandaberritar errugbilaria.
• 1989 – Lily James, ingeles aktorea.
• 1992 – Shintaro Kurumaya, japoniar futbolaria.
• 1994 – Simona Tabasco, italiar aktorea.
• 1997 – Nina Kennedy, australiar atleta, pertika-jauzian aditua.
• 2002 – Carmen Avilés, espainiar atleta, abiadura-lasterketetan aditua.

• 1413 – Leon Nafarroakoa, Nafarroako armadaren eta agaramontarren buruzagia (j. c. 1377).
• 1882 – Cristóbal Lekunberri, nafar arkitektoa (j. 1819).
• 1923 – Jesús José Sagredo, gipuzkoar apaiz eta musikagilea, Sevillan (j. 1874).
• 1937 – Alejandro Lizaso, gipuzkoar txistularia (j. 1909).
• 1942 – Manuel de Mendívil, espainiar idazle, militar eta politikari kontserbadorea, Donostian (j. 1874).
• 1944 – Juan Larburu, gipuzkoar mugalaria, Flossenbürgeko kontzentrazio esparruan (j. 1912).
• 1965 – Juan de los Toyos, euskal herritar politikari sozialista, Mexikon (j. 1890).
• 1970 – Manuel Egileor, bizkaitar politikari abertzalea eta jeltzalea (j. 1884).
• 1977 – José Arrue, euskal margolaria (j. 1885).
• 1980 – Agustin Zarrantz, Aita Polikarpo Iraizozkoa, euskal idazlea, itzultzailea eta apaiza (j. 1896).
• 1999 – Maria Dolores Arana, gaztelaniazko idazle gipuzkoarra, Mexikon (j. 1910).
• 2004 – Johañe Epherre, zuberoar euskaltzale eta elizgizona (j. 1931).
• 2017 – Maria Luisa Ozaita, bizkaitar musikagilea, Madrilen (j. 1939).
• 2022 – José Ángel Lema Pueyo, gipuzkoar historialaria, Erdi Aroaren Historian eta Paleografian aditua (j. 1960).

• 1205 – Elisabet I.a Jerusalemgoa, Jerusalemgo erregina (j. 1172).
• 1419 – Vicente Ferrer (santua), domingotar fraidea (j. 1350).
• 1679 – Ana Genoveva Borboi-Condékoa, Longuevilleko dukesa (j. 1619).
• 1684 – Karlos Eusebio Liechtensteingoa, Liechtensteingo printzea (j. 1611).
• 1717 – Jean Jouvenet, frantziar margolaria (j. 1644).
• 1723 – Johann Bernhard Fischer von Erlach, austriar arkitekto, dekoratzaile, eskultore eta arte historialaria (j. 1656).
• 1765 – Edward Young, ingeles idazle eta literatura-kritikaria (j. 1683).
• 1794 –
  • Camille Desmoulins, abokatua, kazetaria eta Frantziako Iraultzako parte hartzaile nabarmendua (j. 1760).
  • Georges Jacques Danton, Frantziako Iraultzako protagonista handienetakoa (j. 1759).
• 1804 – Jean-Charles Pichegru, Frantziako Armadako jenerala (j. 1761).
• 1882 – Frédéric Le Play, frantziar ingeniari, ekonomialari eta soziologoa (j. 1806).
• 1900 – Joseph Bertrand, frantziar matematikari eta ekonomialaria (j. 1822).
• 1916 – Maxim Kovaliewski, errusiar historialaria (j. 1851).
• 1918 – Paul Vidal de la Blache, frantziar geografoa (j. 1845).
• 1923 – George Herbert de Carnarvon, ingeles aristokrata eta egiptologo zaletua (j. 1866).
• 1932 – María Blanchard, espainiar margolaria, kubismoaren 'dama handia' (j. 1881).
• 1937 – José Benlliure, espainiar margolaria (j. 1858).
• 1939 – Clémentine Delait, frantziar emakume bizarduna (j. 1865).
• 1944 – Alime Abdenanova, sobietar espioia (j. 1924).
• 1958 – Ásgrímur Jónsson, islandiar margolaria, profesional bezala aritu zen lehendabizikoa (j. 1876).
• 1963 – Tupua Tamasese Meaʻole, Samoako estatuburua (j. 1905).
• 1964 – Douglas MacArthur, estatubatuar jenerala (j. 1880).
• 1967 – Hermann Joseph Muller, estatubatuar irakasle eta genetikalaria, 1946ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1890).
• 1969 – Rómulo Gallegos, Venezuelako presidentea eta idazlea (j. 1884).
• 1975 –
  • Chiang Kai-shek, Txinako gobernuburua (j. 1887).
  • Victor Marijnen, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1917).
• 1976 – Howard Hughes, munduko gizon aberatsenetakoa, ingeniari autodidakta, pilotu, zinemagile, zinema-ekoizle eta industria-gizona (j. 1905).
• 1977 – Carlos Prío Socarrás, Kubako presidentea (j. 1903).
• 1979 – Luis Seoane, galiziar pintorea, poeta eta saiakera-idazlea (j. 1910).
• 1981 – Bob Hite, estatubatuar abeslaria, Canned Heat taldeko abeslaria (j. 1943).
• 1987 – Leabua Jonathan, Lesothoko lehen ministroa (j. 1914).
• 1992 – Takeshi Inoue, japoniar futbolaria (j. 1928).
• 1993 – Divya Bharti, indiar aktorea (j. 1974).
• 1994 – Kurt Cobain, Nirvana taldeko abeslaria, musikagilea eta gitarra-jotzailea (j. 1967).
• 1997 – Allen Ginsberg, estatubatuar poeta, idazlea, irakaslea, ikonoklasta eta mugimendu alternatiboen partaide ospetsu eta puskatzailea (j. 1926).
• 1999 – Giulio Einaudi, italiar liburu-argitaratzailea (j. 1912).
• 2000 – Lee Petty, estatubatuar automobil pilotua (j. 1914).
• 2002 – Layne Staley, estatubatuar abeslari eta musikagilea (j. 1967).
• 2005 –
  • Manuel Ballester, kataluniar kimikaria (j. 1919).
  • Saul Bellow, estatubatuar eleberrigilea, 1977ko Literaturako Nobel Saria (j. 1915).
• 2007 – Maria Gripe, haur eta gazte literaturako suediar idazlea (j. 1923).
• 2008 – Charlton Heston, estatubatuar aktorea (j. 1925).
• 2011 –
  • Baruch Blumberg, estatubatuar medikua, 1976ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1925).
  • Ange-Félix Patassé, Afrika Erdiko Errepublikako presidentea (j. 1937).
• 2012 –
  • Jim Marshall, Zarataren aita, gitarra elektrikoen anplifikazioaren aitzindaria (j. 1923).
  • Barney McKenna, irlandar banjojotzailea eta The Dubliners taldeko kidea (j. 1939).
  • Bingu wa Mutharika, Malawiko presidentea (j. 1934).
  • Ferdinand Alexander Porsche, alemaniar ingeniaria, Porsche 911 modeloaren diseinatzailea (j. 1935).
• 2014 –
  • Mariano Díaz, espainiar txirrindularia (j. 1939).
  • Peter Matthiessen, estatubatuar idazle, eleberrigile eta naturalista (j. 1927).
• 2018 –
  • Josep Maria Font i Rius, kataluniar historialaria eta legelaria (j. 1915).
  • Isao Takahata, japoniar zinema zuzendari eta ekoizlea (j. 1935).
  • Cecil Taylor, estatubatuar jazzeko piano-jotzaile eta musikagilea (j. 1929).
• 2019 – Sydney Brenner, hegoafrikar biologoa, 2002ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1927).
• 2020 –
  • Honor Blackman, ingeles aktorea (j. 1925).
  • Margaret Burbidge, britainiar astronomoa (j. 1919).
  • Mahmoud Jibril, Libiako lehen ministroa (j. 1952).
  • Pentti Linkola, finlandiar ekologista (j. 1932).
  • Dougie Morgan, eskoziar errugbilaria (j. 1947).
  • Antonieta Sanagustin, Aragoiko jostun eta jantzigile tradizionala, Altoaragoiko jantzi tradizionalen berreskuratzailea (j. 1924).
• 2021 –
  • Joye Hummel, estatubatuar komiki-gidoilaria (j. 1924).
  • Paul Ritter, britainiar aktorea (j. 1966).
• 2022 –
  • Sidney Altman, kanadar biologo molekularra, 1989ko Kimikako Nobel Saria (j. 1939).
  • Joaquim Carvalho, portugaldar futbolaria (j. 1937).
• 2024 –
  • Márcia Denser, brasildar idazle eta kazetaria (j. 1957).
  • Mahammed Dionne, Senegalgo lehen ministroa (j. 1959).

• Sehaska egutegiko izendegia: Azeari, Azeri, Azari eta Aznar.