ರಾಮದುರ್ಗ

ಇದು ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ತಾಲೂಕು ಕೇಂದ್ರ.ರಾಮದುರ್ಗ ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾರೆ ೧೨೮ ಹಳ್ಳಿಗಳಿದ್ದು, ರಾಮದುರ್ಗವು ಸಾಕಷ್ಟು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ.ಇಲ್ಲಿನ ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗೊಡಚಿ ಗ್ರಾಮದ ಶ್ರೀ ವೀರಭದ್ರೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ತೊರಗಲ್ ಗ್ರಾಮದ ಭೂತನಾತೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ತುಂಬಾ ಪ್ರಸಿದ್ದಿ ಹೊಂದಿದ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಾಗಿವೆ. ತಾಲೂಕಿನ ಕಿತ್ತೂರ ಗ್ರಾಮದ ಕಂಬಳಿಗಳು ಪ್ರಸಿದ್ದಿ ಇವೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಕೊಳ್ಳಗಳಿಗೂ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ತಾಲೂಕು ಇದಾಗಿದೆ.ರಾಮದುರ್ಗ ತಾಲೂಕಿನ ಸುರೇಬಾನ ಗ್ರಾಮದ ಹತ್ತಿರ ಇರುವ ಶಬರಿಕೊಳ್ಳ ಮತ್ತು ಸಿದ್ದೇಶ್ವರಕೊಳ್ಳ ನೊಡಲು ಸುಂದರ ಸ್ಥಳಗಳು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಮುಳ್ಳೂರಿನ ಬಳಿಯ ರಾಮತೀರ್ಥ ಕೊಳ್ಳ, ರಾಮದುರ್ಗದ ಹೂವಿನ ಕೊಳ್ಳ, ಈಶ್ವರಪ್ಪನ ಕೊಳ್ಳ, ಹಳೆ ತೊರಗಲ್ನ ಮೇಗುಂಡೇಶ್ವರಕೊಳ್ಳ, ಇಡಗಲ್ ಗ್ರಾಮದ ಪಡಿಯಪ್ಪನ ಕೊಳ್ಳ ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕೊಳ್ಳಗಳಾಗಿದ್ದು ಕೊಳ್ಳಗಳ ತಾಲೂಕು ಎಂದರೂ ತಪ್ಪಾಗಲಾರದು. ರಾಮದುರ್ಗ ಪಟ್ಟಣವು ಮಲಪ್ರಭಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಹಳೆ ಸೇತುವೆಯ ನದಿ ತೀರದಲ್ಲಿ ರಾಮದುರ್ಗ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪುರಾತನ ಕಾಲದ ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಇದೆ. ೨೦೦೧ ಜನಗಣತಿ ಪ್ರಕಾರ ರಾಮದುರ್ಗದ ಜನ ಸಂಖ್ಯೆ ೩೧೮೨೨.

೦೧) ರಾಮದುರ್ಗ ಪಟ್ಟಣ ೦೨) ಅವರಾದಿ ೦೩) ಸಂಗಳ ೦೪) ಸುರೇಬಾನ ೦೫) ಕಲಹಾಳ ೦೬) ಚಿಕ್ಕೊಪ್ಪ ಎಸ್. ಕೆ. ೦೭) ರೇವಡಿಕೊಪ್ಪ ೦೮) ಕಿತ್ತೂರ ೦೯) ಮುದೇನಕೊಪ್ಪ ೧೦) ಕಡ್ಲಿಕೊಪ್ಪ ೧೧) ಮುಳ್ಳೂರ ೧೨) ಕಲ್ಲೂರ ೧೩) ಜಾಲಿಕಟ್ಟಿ ೧೪) ಲಕನಾಯಕನಕೊಪ್ಪ ೧೫) ರಂಕಲಕೊಪ್ಪ ೧೬) ತುರನೂರ ೧೭) ಕಿಲಬನೂರ ೧೮) ದೊಡಮಂಗಡಿ ೧೯) ಚಿಚಖಂಡಿ ೨೦) ಘಟಕನೂರ ೨೧) ಕೊಳಚಿ ೨೨) ಹುಲಿಗೊಪ್ಪ ೨೩) ಗೊಣ್ಣಾಗರ ೨೪) ಮಾರಡಗಿ ೨೫) ಹಂಪಿಹೊಳಿ ೨೬) ಹಲಗತ್ತಿ ೨೭) ಮುದಕವಿ ೨೮) ಕರಡಿಗುಡ್ಡ ೨೯) ಎಂ. ತಿಮ್ಮಾಪೂರ ೩೦) ಎಂ. ಖಾನಾಪೂರ ೩೧) ಹೊಸಕೇರಿ ೩೨) ಇಡಗಲ್ ೩೩) ಲಿಂಗದಾಳ ೩೪) ಹಿರೇಮೂಲಂಗಿ ೩೫) ಚಿಕ್ಕಮೂಲಂಗಿ ೩೬) ಚಿಕ್ಕಹಂಪಿಹೊಳಿ ೩೭) ಚಿಕ್ಕತಡಸಿ ೩೮) ಹಿರೇತಡಸಿ ೩೯) ಬೆನ್ನೂರ ೪೦) ಶಿವರಾಜಪುರ ೪೧) ಮನಿಹಾಳ ೪೨) ಮುದೇನೂರ ೪೩) ಕಲ್ಮಡ ೪೪) ಕೃಷ್ಣಾ ನಗರ (ಕಲ್ಮಡ ಡಿ.ಎಲ್‌.ಟಿ.) ೪೫) ಕೃಷ್ಣಾ ನಗರ-II (ಕಲ್ಮಡ ಡಿ.ಎಲ್‌.ಟಿ ೪೬) ಹಣಮಾಪೂರ ೪೭) ಕಲ್ಲಾಪೂರ ೪೮) ಉಮತಾರ ೪೯) ನಂದಿಹಾಳ ೫೦) ತಿಮ್ಮಾಪೂರ (ಸಾದಲತ್ತ ಅನವಲ) ೫೧) ಆನೆಗುದ್ದಿ ೫೨) ಶಿರಸಾಪೂರ (ಚೆನ್ನಾಪೂರ ಎಸ್.ಎಲ್.ಟಿ.) ೫೩) ಚೇತನಗ (ಚೆನ್ನಾಪೂರ ಡಿ.ಎಲ್.ಟಿ.) ೫೪) ಚನ್ನಾಪೂರ ೫೫) ಬಟಕುರ್ಕಿ ೫೬) ಸೋಮಾಪೂರ (ಬಟಕುರ್ಕಿ ಎಸ್.ಟಿ.) ೫೭) ನಾಗನೂರ (ಎಲ್.ಟಿ.) ೫೮) ನಾಗನೂರ ೫೯) ಸೊಪ್ಪಡ್ಲ ೬೦) ಓಬಳಾಪೂರ ೬೧) ಗೋಕುಲನಗರ (ಓಬಳಾಪೂರ ಎಸ್.ಎಲ್.ಟಿ.) ೬೨) ರಾಮನಗರ (ಓಬಳಾಪೂರ ಡಿ.ಎಲ್.ಟಿ. ೬೩) ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ನಗರ ಓಬಳಾಪೂರ (ಎಸ್.ಎಲ್.ಟಿ.) ೬೪) ದಾಡಿಬಾವಿ ತಾಂಡಾ ೬೫) ದಾಡಿಬಾವಿ ೬೬) ಹುಲಕುಂದ ೬೭) ಕಿಲ್ಲಾತೋರಗಲ್ಲ್

ಮೊದಲಿನಿಂದಲೂ ರಾಮದುರ್ಗ ತಾಲೂಕು ಧಾರ್ಮಿಕತೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ತಾಲೂಕುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೂ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಬದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರು, ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರೂ, ಕಲ್ಯಾಣದ ಚಾಲುಕ್ಯರು, ಆದಿಲ್ ಷಾಹಿಗಳು, ಮರಾಠರು ಮುಂತಾದವರು ಈ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಅದ್ಭುತ ವಾಸ್ತು ಶಿಲ್ಪ ರಚಿತ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಮಸೀದಿಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.

ರಾಮದುರ್ಗ ತಾಲೂಕಿನ ಪ್ರಮುಖ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ೧. ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮೀವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ೨. ಶ್ರೀ ಜಾನಕಿ ರಾಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ೩. ಶ್ರೀ ರಾಘವೇಂದ್ರ ಮಠ ೪. ಶ್ರೀ ಶಂಕರ ಮಠ ೫. ಶ್ರೀ ವಿಠ್ಠಲ ಹರಿಮಂದಿರ ೬. ಶ್ರೀ ಹನುಮಾನ್ ಮಂದಿರ ೭. ಶ್ರೀ ಬನಶಂಕರಿ ಮಂದಿರ ೮. ಶ್ರೀ ಫಲಹಾರೇಶ್ವರ ಮಠ ೯. ಶ್ರೀ ಬನಶಂಕರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ೧೦. ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನರಸಿಂಹಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ೧೧. ಶ್ರೀ ಸಂಕಮ್ಮಾದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ೧೨. ಶ್ರೀ ಆದಿಶಕ್ತಿ ದ್ಯಾಮವ್ವ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ೧೩. ಶ್ರೀ ಆದಿಶಕ್ತಿ ದುರ್ಗಾಮಾತಾ ದೇವಸ್ಥಾನ ೧೪. ಶ್ರೀ ಅಂಬಾಭವಾನಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ೧೫. ಶ್ರೀ ಮಲ್ಲಮ್ಮಾದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ೧೬. ಶ್ರೀ ಗಣಪತಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ೧೭. ಶ್ರೀ ಎಚ್ಚರಪ್ಪಜ್ಜನ ದೇವಸ್ಥಾನ ೧೮. ಶ್ರೀ ಶಂಕರಲಿಂಗ ದೇವಸ್ಥಾನ ೧೯. ಶ್ರೀ ವೀರಭದ್ರೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ೨೦. ಶ್ರೀ ರಾಚಣ್ಣಾ ದೇವಸ್ಥಾನ ೨೧. ಶ್ರೀ ನಾಗರಾಜ ದೇವಸ್ಥಾನ.22.ಶ್ರೀ.ಬಸವೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ.

23.ಶ್ರೀ ಮಾರುತೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ.

• ಗೊಡಚಿ ವೀರಭದ್ರೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ ಜಾತ್ರೆಯು (ಡಿಸೆ೦ಬರ್) ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಜರುಗುತ್ತದೆ.
• ಗೊಡಚಿ ವೀರಭದ್ರೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ- ಗೊಡಚಿ
• ಶಭರಿಕೊಳ್ಳ ಮತ್ತು ಸಿದ್ದೇಶ್ವರ ಕೊಳ್ಳ - ಸುರೇಬಾನ
• ಇಡಗಲ್ಲ ಪಡಿಯಪ್ಪಾ ದೇವಾಲಯ ಇಡಗಲ್ಲ
• ಮಧುಕೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ ಸಂಗಳ
• ಸುನ್ನಾಳ ಶ್ರೀ ಧೀರ ಮಾರುತಿ ದೇವಸ್ತಾನ [ರಾಮದುಗಱ ತಾಲ್ಲುಕ]
• ಅವರಾದಿ ಶ್ರೀ ಫಲಹಾರೇಶ್ವರ ಮಠ
• ಮುದೇನೂರು ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನಾರಾಯಣ,ದೇವಾಲಯ

ಅವರಾದಿ ಖಾನಫೇಟ, ತೋರಗಲ, ಬುದುನೂರ, ಬಟಕುರ್ಕಿ, ಕಡಕೋಳ ಸುರೇಬಾನ, ಸುರೇಬಾನ, ಚಂದ್ರಗಿರಿ, ಮತ್ತು ಮುದಕವಿ ಹತ್ತಿರದ ಸ್ಥಳಗಳು.

• ಗೊಡಚಿ ವೀರಭದ್ರೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ, ಗೊಡಚಿ
• ಶಭರಿಕೊಳ್ಳ ಮತ್ತು ಸಿದ್ದೇಶ್ವರ ಕೊಳ್ಳ, ಸುರೇಬಾನ
• ಶ್ರೀ ಫಲಹಾರೇಶ್ವರ ಮಠ, ಅವರಾದಿ
• ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮೀ-ನಾರಾಯಣ ದೇವಾಲಯ, ಮೂದೇನುರ

• ಶ್ರೀರಾಮೇಶ್ವರಲಿಂಗ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಶಿವಗಿರಿ ರಾಮದುರ್ಗ - ಅಶೋಕವನ
• ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನಾರಾಯಣ ದೇವಾಲಯ ಮುದೇನೂರು
• ಗೊಡಚಿ ವೀರಭದ್ರೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ- ಗೊಡಚಿ

• ಶ್ರೀ ಫಲಹಾರೇಶ್ವರ ಮಠ - ಅವರಾದಿ

• ಶ್ರೀ ಶಬರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಶಬರಿಕೊಳ್ಳ ಸುರೇಬಾನ

• ಶ್ರೀ ಸಿದ್ಧೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಸಿದ್ದೇಶ್ವರ ಕೊಳ್ಳ - ಸುರೇಬಾನ

• ಶ್ರೀ ರೇಣುಕಾದೇವಿ ಯಲ್ಲಮ್ಮ ಯಲ್ಲಮ್ಮನ ಗುಡ್ಡ- ಸವದತ್ತಿ

• ರಾಮದುರ್ಗ ತಾಲೂಕಿನ ತೊರಗಲ್ ಗ್ರಾಮವು ಒಂದು ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ-ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ದ ಏಳು ಸುತ್ತಿನ ಕೋಟೆ ಮತ್ತು ಭೂತನಾಥ ದೇವಾಲಯಗಳು ಜೊತೆಗೆ ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ಸ್ಥಳಗಳು

ಪ್ರವಾಸಿ ಸ್ಥಳಗಳಾಗಿವೆ. ಇದರ ಇನ್ನೊಂದು ವಿಶೇ‌‌ಷತೆಯೆಂದರೆ ಇಲ್ಲಿಯ ಮಹಾರಾಜರು ಇನ್ನೂ ವಾಸವಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ ಹಾಗೂ ಬೆಳಗಾವಿ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ. ಬೆಳಗಾವಿ ಹತ್ತಿರದ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ.

1. ಕುದುರೆ ಬೈಲ್, ರಾಮದುರ್ಗ
2. ಬಸವೆಶ್ವರ್ ಕ್ರೀಡಾಂಗಣ, ರಾಮದುರ್ಗ
3. ಸಾಯಿ ಮೈದಾನ, ರಾಮದುರ್ಗ
4. ಎಂ.ಎಲ್.ಬಿ.ಸಿ. ಮೈದಾನ, ರಾಮದುರ್ಗ
5. ಕ್ರೀಡಾಶಾಲೆ, ಚಂದರಗಿ