దేవాలయం

ఇదే పేరుతో విడుదలైన దేవాలయం సినిమా గురించి చూడండి.

దేవళం లేదా దేవాలయం, మత సంబంధమైన ప్రార్థనల వంటి కార్యక్రమాలకు వినియోగించే కట్టడం. దాదాపు అన్ని మతాలలోను ఇవి పవిత్రమైన ప్రదేశాలుగా భావింపబడుతాయి. 'దేవుడు' లేదా 'దేవత' ఉండే ప్రదేశం గనుక 'దేవాలయం' అని పిలువబడుతుందని అర్థం చేసుకోవచ్చును. వివిధ మతాలలో దేవాలయాలకు చెందిన అనేక సంప్రదాయాలు, నిర్మాణ రీతులు, నిర్వహణా విధానాలు ఉన్నాయి. శ్రీ వైఖానస శాస్త్రం ప్రకారం భక్తజనుల సౌకర్యార్థం భగవంతుడు అర్చారూపియై భూలోకానికి వచ్చాడు. ప్రతి దేవాలయంలోను ద్వారపాలకులు, పరివార దేవతలు, ప్రాకార దేవతలు ఆయా స్థానాలలో ఆవాహన చేయబడిఉంటారు. చారిత్రికంగా దేవాలయం చాలా ప్రాధాన్యత కలిగివుంది. సా.శ. 1వ శతాబ్ది నాటి నుంచి నిర్మింపబడిన అనేక దేవాలయాలు దక్షిణ భారతదేశంలో కనిపిస్తూంటాయి. వీటి వలన హిందూయుగపు చరిత్రను అవగాహన కలిగి, వ్రాసేందుకు చరిత్రకారులకు ఉపయోగపడుతున్నాయి.^[1]

• స్వయంవ్యక్త స్థలాలు - భగవంతుడే స్వయంగా అవతరించినవి.
• దివ్య స్థలాలు - దేవతలచే ప్రతిష్ఠ చేయబడినవి.
• సిద్ధ స్థలాలు - మహర్షులు, తపస్సుచేసి సిద్ధి పొందిన స్వాములు ప్రతిష్ఠించినవి.
• పౌరాణ స్థలాలు - పురాణాలలో చెప్పబడి ప్రసిద్ధిగాంచినవి.
• మానుష స్థలాలు - రాజుల చేత, భక్తుల చేత ప్రతిష్ఠ చేయబడినవి.

దేవాలయాలలో గాలి గోపురం, ప్రధాన ద్వారం, వైకుంఠ ద్వారం, ధ్వజ స్తంభం, గర్భగుడి, ద్వారపాలకులు, వంటశాల మొదలైన వివిధ భాగాలుంటాయి.

ఆగమ శాస్త్రములో దేవాలయాలలో అర్చకులు, భక్తులు, అధికారులు ఏ విధముగా వ్యవహరించకూడదో వివరించబడింది.

1. ఆలయం లోపల వాహనము మీదగానీ, పాదరక్షలతో గాని తిరుగరాదు.
2. ఆలయానికు ప్రదక్షిణం చేసిన, పిమ్మట లోనికి ప్రవేశించాలి.
3. ఆలయంలోనికి తలపాగా ధరించిగాని, చేతితో ఆయుధం పట్టుకొనిగాని ప్రవేశించరాదు.
4. ఆలయంలోనికి ఉత్తచేతులతోగాని, తిలకం ధరించకుండా గాని, తాంబూల చర్వణం చేస్తూగాని, ఆహారాదులు తినుచూగాని ప్రవేశించరాదు.
5. ఆలయ ప్రాంగణంలో మల, మూత్ర విసర్జన చేయరాదు.
6. ఆలయముందు కాళ్ళు చాపుకొని కూర్చుండుట, నిద్రపోవుట చేయరాదు.
7. ఆలయంలో ఏ ప్రాణికైనా దుఃఖం కలిగించే ఏ హింసనూ చేయరాదు.
8. ఆలయంలో ఎన్నడూ వివాదాలు పెట్టుకోరాదు.
9. ఆలయంలో అహంకారముతో, గర్వముతో, అధికార దర్పముతో ఉండరాదు.
10. ఆలయంలో దేవుని ఎదుట పర స్తుతిని, పర నిందను కూడా చేయరాదు.
11. ఆలయంలో దేవుని ఎదుట పృష్ఠభాగం చూపిస్తూ కూర్చుండరాదు.
12. అధికార గర్వంతో అకాలంలో ఆలయం ప్రవేశించి అకాల సేవలను చేయరాదు.
13. ఒక చేతితో ప్రణామం చేయరాదు.
14. ఆలయాలలో ఇతరులకు నమస్కరించడం చేయరాదు. భగవంతుని ఎదుట అందరూ సమానులే అని భావించవలెను.

• శివుడు స్థాపించబడిన దేవాలయం - శివాలయం.
• విష్ణువు లేదా విష్ణుఅంశచే స్థాపించబడిన దేవాలయం - విష్ణాలయం
• శ్రీరాముడు స్థాపించడిన దేవాలయం - రామాలయం
• సూర్యనారాయణమూర్తి స్థాపించబడిన దేవాలయం - సూర్యాలయం
• సుబ్రహ్మణ్య స్వామి స్థాపించబడిన దేవాలయం - సుబ్రమణ్యస్వామి ఆలయం
• వేంకటేశ్వరుడు స్థాపించబడిన దేవాలయం - వేంకటేశ్వరాలయం

క్రైస్తవులు దేవుడైన యెహోవాను ఏసుక్రీస్తు ద్వారా ప్రార్థించే మందిరాన్ని చర్చి అంటారు.

ముస్లింలు ప్రవక్త మహమ్మద్ చెప్పినపద్ధతిలో దేవుడైన అల్లాహ్ను ప్రార్థించే స్థలాలను మసీదులు అంటారు.

సిక్కు మతస్థులు ప్రార్థించే ప్రదేశాలను గురుద్వారాలు అంటారు.

రోడ్లు, పార్కులు వంటి బహిరంగ ప్రదేశాల్లో నిర్మించిన ప్రార్థనా స్థలాలను తొలగించాలి/ వేరేచోటుకు తరలించాలి/ క్రమబద్ధీకరించాలి.తమిళనాడులో అత్యధిక సంఖ్యలో 77,450 ప్రార్థనాస్థలాలు బహిరంగ ప్రదేశాల్లో ఉన్నాయి. ఆ తరువాతి స్థానాల్లో రాజస్థాన్‌ (58,253), గుజరాత్‌ (15వేలు) ఉన్నాయి. అరుణాచల్‌ ప్రదేశ్‌లో ఒక్కటి కూడా లేదు.ఆ రాష్ట్రాన్ని అత్యంత నాగరిక రాష్ట్రంగా సుప్రీం కోర్టు ధర్మాసనం ప్రశంసించింది.

• చూడండి - వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ పుణ్యక్షేత్రాలు
• చూడండి - ఆంధ్రప్రదేశ్ పుణ్యక్షేత్రాల జాబితా

• తమిళనాడు, తంజావూరు లోని బృహదీశ్వరాలయం
• ఢిల్లీలోని, బిర్లా మందిరం (ఢిల్లీ)
• అక్షరధామ్

• కంబోడియా లోని వాట్ దేవాలయం.

• హిందూ దేవాలయాలు
• గర్భగుడి
• ధ్వజ స్తంభం

1. ↑ వెంకటరమణయ్య, నేలటూరు (1948). చారిత్రిక వ్యాసములు (1 ed.). మద్రాస్: వేదము వేంకటరాయశాస్త్రి అండ్ సన్స్. Retrieved 9 December 2014.

• ఆంధ్రప్రదేశ్ దేవాలయాలు Archived 2020-09-25 at the Wayback Machine