پروفیسر موہن سنگھ

موہن سنگھ
جم	20 اگست 1905 ہوتی مردان (ہن پاکستان)
موت	۳ مئی ۱,۹۷۸ (عمر 72 سال) لدھیانہ
کم کِتہ	شاعر، استاد اتے اڈیٹر
بولی	پنجابی
قومیت	بھارتی
نسل	پنجابی
تعلیم	ایم اے فارسی، اردو
دور	1928–1978
صنف	شاعری
مضمون	پیار، سماجی انیاں اتے کانی ونڈ
تحریک	ترقی پسندی
وڈے کم	ساوے پتر، کسمبھڑا، ادھواٹے، وڈا ویلا، جندرے، بواے

پرو۔ موہن سنگھ (20 اکتوبر 1905 – 3 مئی 1978)^[۱] پنجابی دے اک ترقی پسند اتے رومانوی ساہتکار اتے اڈیٹر سن۔ ودھیرے کرکے اوہناں دی پچھان شاعر کرکے اے۔ پنجابی شاعری وچ اصل معنے وچ جدیدیت دا آغاز اس دی شاعری راہیں ہندا اے۔ بھائی ویر سنگھ^[۲] نوں پہلا جدید شاعر منّ لیا جاندا اے پر اوہناں دی شاعری دی انتروستو نوں جدید نہیں کیہا جا سکدا۔ اوہناں نے مدھدور دے شعری سوچ وچار نوں ہی نویں محاورے وچّ پیش کیتا اے۔ پرو۔ موہن سنگھ نے روائتی شاعری دیاں دہلیزاں ٹپکے نویں زمین فکر نال پنجابی پاٹھک جگت نوں جوڑیا۔ ادھی صدی توں ودھیرے سماں اوہ پنجابی شاعری وچّ ہورناں ترقی پسند شاعراں دے سہت پرمکھ ہستی بنے راے۔ فارسی دی اوہناں دی جانکاری نے پنجابی شاعری وچّ اردو-فارسی شبداں دی ورتوں جاری رکھی۔ اوہناں دیاں کجھ نظماں اجہیاں ہن جو پنجابی پاٹھکاں نوں ملوملی یاد ہو گئیاں ہن جویں کڑی پوٹھوہار دی، چھتو دی بیری اتے انبی دے بوٹے تھلے۔

موہن سنگھ 20 اکتوبر 1905 نوں پنجاب دے نگر ہوتی مردان (پاکستان) وچّ پیدا ہوئے۔ اوہناں دا جدی پنڈ راولپنڈی نیڑے دھمیال اے۔ شاعر دی بچپن توں پرتکھ روپ وچّ رچی ساہمنے آئی۔ اس نے امیراں نالوں غریب لوکاں دا ساتھ ودھیرے مانیا۔ اس دے چہرے دی بھاوکتا دی نہار ہور وی تکھیری ہو گئی جدوں اس دی بیوی دی بے وقتی موت ہو گئی۔ اس ویلے توں لکھنا آرنبھ دتا۔ 3 مئی 1978 نوں اوہناں دی موت ہو گئی۔

پنجابی ساہتی پترکاری دے اتہاس وچّ 'پنج دریا' دی اشاعت اک بہت ہی اہم واقعہ سی۔ اس دی شروعات نال پنجابی وچّ جدید اتے پرگتیوادی ساہتی رچناواں دیاں پرکاشناواں دا مڈھ بجھیا۔ پنجابی ساہتی پترکاری وچّ اگست 1939 دے انک نال 'پنج دریا' دا داخلہ ہندا اے۔ ایہہ پتر 1947 تکّ لاہور توں شائع ہندا رہا۔ دیس ونڈ دا شکار ہو کے ایہہ پتر کجھ سماں بند رہا تے مڑ جنوری 1949 وچّ کچہری روڈ امرتسر توں شروع ہویا1 اتے کجھ سماں ایہہ لدھیانہ اتے جالندھر توں وی چھپدا رہا۔2 اپریل 1964 دے انک وچّ موہن سنگھ دا آخری سمپادکی 'دریاواں دے موڑ' چھپیا۔

• چار ہنجھو
• ساوے پتر
• کسمبھڑا
• ادھواٹے
• کچّ-سچ
• آوازاں
• وڈا ویلا
• جندرے
• جیمیر
• بواے
• ننکان
• چھتو دی بیری

• 'لائیٹ آف ایشیا' نوں 'ایشیا دا چانن'
• سولوکھوو دے 'ورجن سوآئل اپٹرنڈ' نوں دھرتی پاسہ پرتیا
• سترنگی پینگھ
• نرملا (پریمچند دے ہندی ناول دا ترجمہ)
• گودان (پریمچند دے ہندی ناول دا ترجمہ)
• پینگھ (ناول)
• جواہر لال نہرو دیاں 'پیؤ ولوں دھی نوں چٹھیاں' (وارتک)
• سوفوکلیز دے یونانی ناٹک دا راجا ایڈیپس وجوں ترجمہ کیتا ۔

• ننکائن

• نکی-نکی واشنا (پنجابی)

• پرو: موہن سنگھ دی زندگی دی شام -سرجیت پاتر

پنجابی لکھاری
ناول لکھاری	اوم پرکاش گاسو  • امرتا پریتم  • سنت سنگھ سیکھوں  • سوہن سنگھ سیتل  • شاہ چمن  • کرنل نرندرپال سنگھ  • کرمجیت کسا  • گربخش سنگھ پریتلڑی  • گردیال سنگھ  • جسونت سنگھ کنول  • نانک سنگھ  • نرنجن تسنیم  • بلدیو سنگھ سڑکناما  • بوٹا سنگھ شاد • بھائی ویر سنگھ  • رام سروپ انکھی  • محمد منشا یاد  • فرزند علی
شاعر	اللہ یار خاں جوگی • شاہ مراد  • امتوج  • سوِیتوج  • شمیل  • اوتار سنگھ پاش  • لُطف علی  • سنت رام اداسی  • شِو کمار بٹالوی  • سرجیت پاتر  • ہربھجن ہلواروی  • گیانی گرمکھ سنگھ مسافر  • گرچرن رامپوری  • جسونت ظفر  • جسونت دید  • جلھن جٹ  • جگتار  • تارا سنگھ  • نند لال نورپوری  • پرمندر سوڈھی  • پروفیسر موہن سنگھ  • باوا بلونت  • بسمل فریدکوٹی  • بھائی ویر سنگھ  • لال سنگھ دل  • پورن سنگھ  • بلبیر آتش  • بابا نجمی  • شریف کنجاہی  • افضل پارس  • مولا بخش کشتہ  • راجا رسالو • احمد راہی  • اختر حسین اختر  • سائیں اختر  • منیر نیازی  • سجاد حیدر • فقیر محمد فقیر  • فضل حسین گجراتی  • جوگی جہلمی  • ظفر اقبال  • درشن سنگھ آوارا • لوک راج • احسان اللہ طاہر  • استاد دامن • ستھرا شاہ • ساجن بابو  • منور حسین چشتی  • اعزاز احمد آذر  • ارشاد سندھو  • غلام حسین ندیم  • طارق گجر  • طارق عزیز  • سرفراز انور صفی
مخولیا شاعر	انور مسعود  • سید سلیمان گیلانی  • امام دین گجراتی • عبیر ابوذری • خالد مسعود • گیانی ہری سنگھ بڑبولا • کنول مشتاق • ہزارا سنگھ رمتا • عاشق راں • ڈاکٹر انعام الحق جاوید • م ش عالم • راجا نثار احمد یاور • مسافر لودھی • مجید سالک • مشتاق عالم گوگا • محمد صدیق میرپوری
عورت لکھاری	امرتا پریتم  • اجیت کور  • سکھوِندر امرت  • دلیپ کور ٹواݨا  • نینا ٹواݨا  • بچنت کور  • منجیت ٹواݨا  • ڈاکٹر ہرشندر کور  • ترسپال کور • ہاجرہ مشکور ناصری • فرخندہ لودھی • پِیرو پریمن  • منجیت اندرا • شفقت سلطانہ
صوفی شاعر	شاہ حسین  • شاہ شرف  • ہاشم شاہ  • بلھے شاہ  • وارث شاہ  • بابا وجید  • بابا فرید  • علی حیدر  • سلطان باہو  • خواجہ غلام فرید  • سائیں مولا شاہ  • بابو رجب علی  • عاصم بخاری  • نوشہ گنج بخش  • میاں محمد بخش
کہاݨی کار	سنتوکھ سنگھ دھیر  • سنت سنگھ سیکھوں  • سجان سنگھ  • صوبا سنگھ  • کلبیر سنگھ کانگ  • کرپال سنگھ کسیل  • کرتار سنگھ دگل  • گلزار سنگھ سندھو  • گربچن سنگھ بھلر  • گربخش سنگھ پریتلڑی  • جیت سنگھ سیتل  • پیارا سنگھ داتا  • پریم گورکھی  • بلونت گارگی
غزل گو	سادھو سنگھ ہمدرد  • سرجیت پاتر  • جگتار • جسوندر (غزل گو)  • دیپک جیتوئی
قصا کار	احمدیار  • ہاشم شاہ  • پیلو  • قادریار • مولوی غلام رسول  • جوگا سنگھ  • فضل شاہ  • میاں محمد بخش  • امام بخش • دمودر • مقبل • حافظ برخوردار • احمد گجر
وار تے جنگنامہ	شاہ محمد  • پیر محمد
ناٹک لکھاری	اجمیر سنگھ اولکھ  • ایشور چندر نندا
ڈاکٹر لکھاری	ڈاکٹر جسونت گلّ  • ڈاکٹر ہرشندر کور  • ڈاکٹر عارف محمود  • ڈاکٹر شہباز ملک  • ڈاکٹر حسن رضوی • ڈاکٹر جاوید سوز  • ڈاکٹر محمد بشیر گورایا • ڈاکٹر سرفراز حسین
تریخ لکھاری تے ہور	کرم سنگھ  • کاہن سنگھ نابھا  • ڈاکٹر کرپال سنگھ  • ڈاکٹر. گنڈا سنگھ  • تیرا سنگھ چن  • گرنام سنگھ تیر  • ایشر سنگھ ایشر  • گیانی گردتّ سنگھ • گیانی دتّ سنگھ • بلبیر سنگھ  • اچھرو سنگھ  • باوا بدھ سنگھ
لکھاری	ایشور چترکار • صاحب سنگھ  • پنڈت شردھا رام • تیجا سنگھ  • گیانی گیان سنگھ  • ڈاکٹر چرن سنگھ  • لال سنگھ کملا اکالی  • برج لال شاستری  • ہرندر سنگھ روپ  • پریتم سنگھ  • سرون سنگھ  • عجائب کمل  • ارشاد احمد پنجابی
تنقید نگار	ستندر سنگھ نور  • لابھ سنگھ کھیوا • ڈاکٹر سرفراز حسین
ہور	سادھو سنگھ دھامی  • نرندر سنگھ کپور
اردو لکھاری	سعادت حسن منٹو  • ساحر لدھیانوی  • اُپیندر ناتھ اشک  • راجندر سنگھ بیدی  • مجید امجد