12 сентябрь

12 сентябрь — Милади тәкъвимендә тугызынчы айның уникенче көне. Ел ахырына кадәр 110 көн кала.

Дөнья тарихында бу көн:

•   Берләшкән Милләтләрнең көньяк илләренең бер-берсе белән хезмәттәшлеге көне (рус.).^[1][2][3]

•   Кабо-Верде — милли көн (рус.).
•   Мексика — Изге Патрик батальоны (рус.) гаскәрләрен асылу аркылы үтерелүен искә алу көне.
•   Россия Федерациясе — Программалаучы көне (рус.), кәбисә елларда (рус.) елның 256 көне.
•   Хәбәшстан — 1974 елгы милли инкыйлаб көне, император Хайле Селассие I (рус.) тәхетеннән төшерелә.

• Программалаучы көне (рус.), кәбисә елларда (рус.) елның 256 көне.

•   АКШ /   Мэриленд штаты — Яклаучылар көне (ингл.), 1814.
•   Бразилия:
  •   Санта-Катарина штатындагы   Каноиньяс (рус.) шәһәре нигезләнү көне (1911)
  •   Сан Паулу штатындагы {  Жагуариуна (рус.) шәһәре көне (1954^[4],^[5]).
•   Испания /   Балеар утраулары автоном җәмгыяте (рус.) —   Мальорка (рус.) утравы көне (исп.): 1276 елда Хайме II (рус) патшалыкка чыгу көне).
•   Россия Федерациясе /   Сембер өлкәсе — Яралу көне (ингл.)

• 1906 — «Азат халык» газетасы ябыла, аның мөхәррире Галиәсгар Камал мәхкәмә алдында җавап тота.
• 1934 —   Латвия,   Литва һәм   Эстония сәяси берлек төзиләр.
• 1974 —   Хәбәшстан императоры Хайле Селассие I тәхеттән бәреп төшерелә.
• 1990 —   Алмания берләшү килешүен имзалый.
• 2008 — Ирек Мортазин үз блогында Минтимер Шәймиевнең үлеме турында хәбәр урнаштыра.
• 2010 —   Төркиядә конституцион үзгәрешләр турында референдум уза.

Шулай ук карагыз: Төркем:12 сентябрь көнне туганнар

• 1570 — Һенри Һудзон, инглиз диңгезчесе.
• 1860 — Фелия Литвин,
• 1861 — Владимир Арнольдов,
• 1877 — Александр Арбузов,
• 1891 — Михаил Верещагин,
• 1897 — Ирен Жолио-Күри,
• 1904 — Александр Панков,
• 1904 — Шәмсетдин Рафиков,
• 1905 — Борис Шульгин,   Советлар Берлеге каһарманы, генерал-лейтенант.
• 1908 — Сергей Князев, КПССның Татарстан өлкә комитеты сәркатибе.
• 1913 — Хәерниса Сафина, татар язучысы.
• 1919 — Михаил Хитёв,
• 1920 — Хильда Циммерман,
• 1922 — Михаил Зевахин,
• 1927 — Сафуан Муллагалиев, татар шагыйре.
• 1929 — Яков Бергер,
• 1930 — Акира Сузуки,
• 1931 — Роже Планшон,
• 1931 — Хәниф Хәйруллин, татар язучысы, журналист.
• 1934 — Григорий Бондаренко,
• 1937 — Назыйм Ханзафаров, Татарстан Дәүләт гербы идеясе авторы, филология фәннәре докторы.
• 1939 — Ион Устиян,
• 1940 — Дамир Шәрәфетдинов, язучы, журналист, спортчы, галим.
• 1940 — Йоахим Фраңк,
• 1942 — Виктор Иванов,
• 1944 — Владимир Спиваков,
• 1944 — Галина Бутырева, коми шагыйрәсе, язучысы, журналист.
• 1945 — Ричард Талер,
• 1950 — Рөстәм Бадамшин,
• 1952 — Зелимхан Яндарбиев, Чичәнстан сәяси һәм рухи эшлеклесе.
• 1952 — Марат Дәүкәев, балет артисты (ССРБ-РФ-АКШ).
• 1957 — Владимир Миронов,
• 1957 — Ханс-Флориан Циммер, алман кинокомпозиторы.
• 1961 — Роза Хәйруллина, татар театр һәм кино артисты.
• 1965 — Сергей Меликов,
• 1967 — Лилия Мәхмүтова,
• 1977 — Дашкын Гүлмәммәдов, каракалпак сәяси лидеры, шат.
• 1980 — Яо Мин,
• 1990 — Ләйсән Фәтхетдинова, татар язучысы, журналист, тапшырулар алып баручы.
• 1997 — Джулия Керн,

Шулай ук карагыз: Төркем:12 сентябрь көнне вафатлар

• 1813 — Эдмунд Рәндолф,
• 1913 — Михаил Стрижевский,
• 1931 — Жозеф ле Бри,
• 1931 — Рене Мемең,
• 1938 — Яков Галахов,
• 1939 — Фёдор Раскольников,
• 1941 — Һанс Шпеман,
• 1943 — Хәким Хәсәнов, әсирлектә җәзалап үтерелгән пулеметчы, Советлар Берлеге Каһарманы.
• 1957 — Георгий Яшин,
• 1967 — Дионисий,
• 1973 — Вальтер Рудольф Һесс,
• 1981 — Анастасия Жузе, география, гидробиология һәм палеонтология белгече.
• 1981 — Эуҗенио Монтале,
• 1989 — Сәет Шәкүров, татар драматургы.
• 1992 — Нәкый Исәнбәт, татар язучысы, драматург, Г. Тукай исемендәге Дәүләт бүләге лауреаты.
• 1996 — Николай Авхимович,
• 2005 — Алексей Безруких,
• 2006 — Рәүф Әһлиуллин,
• 2013 — Василий Седугин,
• 2016 — Пётр Девяткин,
• 2022 — Альберт Галиев,